Warto pamiętać, iż według obowiązującej od 2017 roku normy, współczynnik przenikania ciepła U ścian zewnętrznych nowo powstających domów nie powinien być większy niż 0,23 W/(m2•K).

Styropian to potoczna nazwa polistyrenu spienionego (ekspandowanego), który oznaczany jest skrótem EPS. Materiał ten składa się w 98 procentach z powietrza i zaledwie w 2 procentach z polistyrenu. Ma najczęściej formę płyty lub maty laminowanej papą, ale można spotkać go też w postaci sypkiego granulatu, znajdującego zastosowanie jako dodatek do tynków i zapraw.

Lambda ważna, ale...

Na jaki czynnik należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności, gdy wybieramy styropian do termomodernizacji? Istotnym parametrem decydującym o jakości styropianu i jego właściwościach termoizolacyjnych jest współczynnik przewodzenia ciepła lambda. Im jest on niższy, tym lepszy i "cieplejszy" styropian.

Należy zwracać uwagę na tzw. lambdę deklarowaną. Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu zaleca, by do ocieplania ścian stosować styropian z lambdą nie wyższą niż 0,040 W/mK, choć już dzisiaj można obserwować tendencję do obniżanie tego współczynnika przez producentów materiałów do dociepleń. Niewielka różnica wartości lambdy może oznaczać w rezultacie zupełnie różne klasy styropianów. Warto wybierać styropiany o niższym współczynniku ciepła, ponieważ ocieplenie robione jest na długie lata i powinno efektywnie chronić budynek przed wychłodzeniem.

O czym jednak należy pamiętać?

Wybierając styropian do ocieplenia domu nie wystarczy kierować się tylko lambdą lub tylko grubością płyt styropianowych. Styropian o grubości 15 centymetrów i współczynniku lambda na poziomie 0,042 W/(mK) będzie gorzej izolował niż styropian o grubości 12 centymetrów i współczynniku lambda – 0,032 W/(mK).

Na rynku jest dostępna wielka ilość rozmaitych styropianów od różnej marki producentów. Jaki styropian wybrać i do czego? Należy pamiętać o tym, że nie ma styropianu uniwersalnego, który nadawałby się do wszystkiego. Materiał wybieramy w zależności od tego, jakie elementy budynku chcemy zaizolować. Podstawowe wyroby ze styropianu używane w budownictwie to płyty do ocieplenia ścian zewnętrznych, fundamentów, stropów i podłóg oraz dachów stromych. Standardowe wymiary płyt styropianowych wynoszą: długość 100 cm, szerokość 50cm, grubość - w zależności od zapotrzebowania - od 1 cm do aż 120 cm.

Jakie części budynku można ocieplić styropianem?

• Ściany zewnętrzne - najczęściej stosuje się metodę ETICS (ang. External Thermal Insulation Composite System), dawniej nazywaną BSO lub metodą lekką mokrą. Do ściany przykleja się płyty ze styropiany, po czym pokrywa się ją cienkowarstwowym tynkiem akrylowym lub silikonowym.
• Fundamenty – w tym przypadku materiał do dociepleń charakteryzuje się skuteczniejszymi właściwościami izolacyjnymi oraz większą odpornością na działanie wody. Efektywną metodą ochrony cieplnej elementów budynków, które bezpośrednio stykają się z gruntem, jest izolacja obwodowa, zmniejszająca straty ciepła i chroniąca hydroizolację na zewnętrznej części ścian fundamentowych przed uszkodzeniami mechanicznymi.
• Stropodachy – przy ociepleniu dachów płaskich należy pamiętać, że im niższy współczynnik przewodzenia ciepła oraz im większa wytrzymałość na ściskanie, tym skuteczniejsza termoizolacja.
• Podłoga na gruncie – tutaj izolacja musi mieć odpowiednie właściwości termoizolacyjne oraz wytrzymałościowe przy dużych naprężeniach. Na podłogi pływające, które nie są połączone na stałe z konstrukcją ścian domu, używa się styropianu o wysokiej elastyczności, efektywniej chroniącego przed dźwiękami uderzeniowymi.

Uwaga na fałszywe promocje!

Jak wybrać płyty styropianowe do dociepleń i nie kierować się (tylko) ceną? Poniżej podajemy kilka praktycznych wskazówek, ale zanim je przeczytacie, dowiedzcie się, dlaczego jedynie cenowe kryterium wyboru może was zaprowadzić na manowce.

Producenci tego materiału często organizują akcje promocyjne. To korzystne zjawisko, ale unikajcie promocji cenowych trwających cały rok. Styropian w niższej cenie można kupić poza tzw. sezonem - w okresie zimowym, późno wiosennym oraz letnim. Najwyższe ceny styropianu są przeważnie wiosną i jesienią, co jest uwarunkowane dużym zapotrzebowaniem na surowiec u producentów. w tym też okresie szczególnie trzeba zwrócić uwagę na jakość styropianu, bowiem pospieszna produkcja przy niedostatecznej infrastrukturze produkcyjnej niemal zawsze odbija się na jakości.

Na rynku styropianu droższe produkty mają lepsze parametry techniczne i w dłuższym okresie są bardziej energooszczędne, co w przyszłości przynosi większe oszczędności właścicielom tak zaizolowanych domów.

Kupując styropian do dociepleń zwracajcie uwagę na:

• cenę wyrażoną w metrach sześciennych, a nie za jedną paczkę tego materiału, ponieważ jest on w różnych grubościach, z dodaniem frezu lub bez frezowania, różne ilości się mieszczą w jednej paczce, a każda fabryka inaczej je pakuje.
• grubość – na ścianę elewacyjną powinna ona wynosić co najmniej 12 cm, a najlepiej 20 cm. Zwyczajowo stosuje się grubość płyt 15 cm.
• ilość styropianu - należy liczyć mnożąc powierzchnię ścian przez grubość materiału. Powierzchnię liczymy razem z otworami okiennymi i drzwiami, ewentualnie odejmujemy duże okna zajmujące sporo miejsca. Tak więc np. jeśli mamy 250 m2 powierzchni do ocieplenia styropianem o grubości 12 cm, to wykonujemy działanie : 250m2*0,12m = 30 m3.
• frezowanie – czyli wycinanie wpustu i pióra na krawędziach, co pomaga równo układać płyty i wymusza dokładność od prowadzących roboty. Frezowanie kosztuje zazwyczaj między 6-10 zł za m3. Frezowanie pomaga także uszczelniać powierzchnię styropianu i zapobiega utracie ciepła miedzy łączeniami płyt. Dla grubości 15 cm i wyżej praktycznie nie liczy się utraty ciepła miedzy płytami (mostki termiczne), dlatego nie trzeba ponosić tego kosztu dodatkowo.
• paraprzepuszczalność - w przeciętnym gospodarstwie domowym każdego dnia wytwarza się średnio do 10 litrów pary wodnej, a przy czteroosobowej rodzinie ilość ta może wzrosnąć nawet dwukrotnie. Swobodne przenikanie pary wodnej na zewnątrz budynku jest więc niezwykle istotne, jeśli zależy nam na zdrowym mikroklimacie w pomieszczeniach. Odpowiednia dyfuzyjność ścian pozwala w dużym stopniu zapobiegać powstawaniu wewnątrz budynku grzybów.
• sezonowanie styropianu - każda płyta musi przejść ten proces. Nie jest prawdą, że leżący w paczkach materiał „się sezonuje”. Proces ten odbywa się w fabryce i dotyczy całych, nie pociętych płyt. Powstałe cząstki spienionego polistyrenu, przed dalszą obróbką, muszą przejść etap sezonowania w przewiewnych silosach. W ten sposób, w drodze dyfuzji, do ich wnętrza wnika powietrze nadając im niezbędną w dalszych etapach stabilność. Mitem jest, że styropiany się kurczą.
• przechowywanie styropianu – słońce działające na ten materiał powoduje jego zażółcenie, ale nie wpływa na właściwości termoizolacyjne.

Oprócz tego, wybierając styropian sprawdźcie jego gęstość (lepszy jest cięższy), spoistość (czy się nie kruszy) oraz odporność na ściskanie – najlepszy jest ten o wysokim współczynniku CS.

Styropian styropianowi nie jest równy

Na rynku styropianów możemy zetknąć z tym materiałem w kolorze białym i grafitowym. Jakie są między nimi różnice?

Styropian biały to standardowy styropian EPS powstający, przypomnijmy, metodą spiekania polistyrenu. Jest bardzo trwałym materiałem izolacyjnym i nie znika na skutek starzenia się. Płyty EPS są odporne na czynniki biologiczne, w tym na gnicie i butwienie. Wadą styropianu ociepleniowego jest jego znikoma odporność na działanie promieniowania UV, dlatego po montażu ocieplenia nie wolno pozostawiać go niezabezpieczonego dłużej niż 30-60 dni. Wykonując ocieplenie warto od razu uwzględnić w budżecie docelową warstwę tynku lub innej ochrony izolacji, np. klinkier w ścianie trójwarstwowej.

Dla białych styropianów lambda wynosi zwykle od 0,044 do 0,040. W tej grupie najlepiej na ścianę zastosować styropian λ=0,040. Lambda o wyższej wartości to 10-15 proc. utraty ciepła więcej rocznie i mizerne oszczędności.

Styropian grafitowy to w tej chwili najlepszy materiał do ocieplania domów w stosunku ceny do jakości. Jest zazwyczaj droższy o około 20-25 proc. od styropianów białych, ale jego klasa przebija je na głowę. Wszystkie stropiany grafitowe powstają z surowca BASF, który jako jedyny ma na niego patent, zatem surowiec jest pewnej jakości w każdej fabryce.

Zawartość grafitu w tym styropianie pozwala podnieść jego parametry izolacyjności cieplnej. Technologia ta umożliwia produkcję płyt styropianowych o współczynniku lambda 0,031-0,035W/mK, czyli znacznie mniejszym niż przy tradycyjnych białych płytach EPS. Najlepszym stosunkiem ceny do jakości jest styropian klasy lambda 0,033. Oszczędność z jego zastosowania to 20-30 proc. rocznie na rachunkach. Inwestycja zwraca się w ciągu kilku lat.

Decydując się na styropian grafitowy należy pamiętać, że droższe są nie tylko same płyty styropianowe, ale również zaprawy klejowe. Styropian grafitowy ma mniejszą przyczepność do tradycyjnych zapraw, stosowanych do białych płyt EPS i konieczne jest użycie nieco droższych i mocniejszych klejów.

Na zdjęciu: styropian XPS, fot. styrodurxps.pl

Jest jeszcze na rynku jeden rodzaj styropianu - polistyren ekstrudowany XPS. Płyty z tego materiału produkowane są w specjalnych formach z wtłaczaniem podciśnieniowym, dzięki czemu mają mniej wolnej przestrzeni, a poszczególne komórki styropianowe bardzo mocno przylegają do siebie. Płyty XPS charakteryzują się dobrymi parametrami izolacyjnymi, a ich współczynnik przewodzenia ciepła wynosi ok. 0,035W/K. Pod względem izolacyjności płyty XPS są więc porównywalne do styropianu grafitowego, ale nieco droższe, przez co raczej rzadko stosuje je się do ocieplenia ścian zewnętrznych.

Jest to natomiast bardzo dobry materiał do ocieplenia ścian fundamentowych, zarówno w domach podpiwniczonych, jak i budynkach bez pomieszczeń podziemnych oraz jako ocieplenie posadzki na gruncie. Cechuje go bardzo mała nasiąkliwość i wysoka wytrzymałość, znacznie wyższa niż płyt EPS. Cechy te mają duże znaczenie przy fundamentach, narażonych na ciągłe działanie wilgoci i możliwe uszkodzenia mechaniczne, np. w czasie zasypywania wykopów.

Na rynku są dostępne również styropiany o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej, na które powinni zwrócić uwagę szczególnie inwestorzy instytucjonalni, np. spółdzielnie lub wspólnoty mieszkaniowe, decydujący się na termomodernizację całych bloków, czy kamienic, a także właściciele hal przemysłowych, powierzchni magazynowych itp. Ciężar styropianu zależy od gęstości objętościowej, tzw. pozornej, która jest niska, gdyż wynosi 9-40 kg/m3. Typowa płyta o wymiarach 50×100 cm i grubości 15 cm waży więc zaledwie 1-3 kg. Im mniejsza gęstość pozorna styropianu, czyli jego ciężar, tym mniejsza wytrzymałość mechaniczna. Natomiast większy ciężar oznacza zwiększoną odporność mechaniczną, ale za to obniżenie właściwości cieplnych płyty.

Przed dokonaniem zakupu wybranego styropianu, zawsze warto dodatkowo sprawdzić renomę jego producenta. Ważna jest specjalizacja w zakresie produkcji tego materiału. poza tym także odpowiednia infrastruktura oraz stosowanie przez wytwórcę najwyższej jakości surowców. Opinie na temat producentów można przeczytać na licznych forach, jednak trzeba pamiętać o tym, że część z nich ma niską wiarygodność lub są to tzw. wpisy sponsorowane.

XPS – polistyren ekstrudowany, czy to też styropian?

Ekstrudowana pianka polistyrenowa, w skrócie XPS, to materiał z tworzywa sztucznego charakteryzujący się doskonałymi parametrami izolacyjności termicznej, odpornością na działanie wilgoci oraz bardzo dużą wytrzymałością mechaniczną. Powstała ponad 60 lat temu w laboratoriach firmy Dow w odpowiedzi na zlecenie Ministerstwa Obrony USA na wyprodukowanie materiału piankowego, który miał być stosowany jako wypełnienie wojskowych tratew wykorzystywanych podczas II wojny światowej. Kilka lat później ta sama firma wprowadziła XPS na rynek budowlany pod nazwą handlową Styrofoam. W roku 1964 firm BASF opracowała własną technologię produkcji pianki XPS i wprowadziła na rynek produkt o nazwie handlowej Styrodur.

Pianka XPS charakteryzuje się:

• wysoką wytrzymałością mechaniczną
• odpornością na działanie wilgoci
• odpornością na działanie mrozu
• doskonałymi parametrami izolacyjności termicznej

Z tych powodów może być stosowana tam, gdzie materiał izolacyjny poddawany jest ekstremalnym warunkom zewnętrznym, np. na ścianach piwnic lub ścianach zewnętrznych w obiektach przemysłowych, na dachach, parkingach dachowych itp. Dla płyt XPS wytrzymałość na ściskanie jest bardzo wysoka i wynosi od 200 do 700 kPa.

Mimo, iż płyty XPS są wykonywane z pianki polistyrenowej, podobnie jak płyty EPS, to różni je proces produkcji, budowa fizyczna, parametry izolacyjności termicznej, mechanicznej i wilgotnościowej. Z tych więc względów płyty XPS nie są styropianem, choć bardzo często są z nim mylone.

Ewa Grochowska

FOTO: wikimedia.org

Wykaz źródeł:

- muratordom.pl (1)
- muratordom.pl (2)
- styropian-ocieplenia.pl
- zbudujmydom.pl
- e-izolacje.pl
- styronet.pl
- regiodom.pl
- e-izolacje.pl (2)

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach