Ze względu na sposób montażu, kotły gazowe dzielimy na wiszące i stojące.

Kocioł wiszący ze względu na swoje niewielkie rozmiary i mały ciężar jest doskonałym rozwiązaniem w ciasnych pomieszczeniach czy w mieszkaniach. Swoim wyglądem nie dominuje przestrzeni, w której się znajduje. Może posiadać wbudowany niewielki zasobnik c.w.u.

Kocioł stojący jest znacznie cięższy przez zastosowanie wymiennika żeliwnego, ma też większe rozmiary. Dodatkowo posiada fabrycznie zawarte w jednej obudowie różne dodatkowe elementy instalacji grzewczej, jak np. zasobnik wody użytkowej o większej pojemności. Tego typu urządzenia są bardziej polecane do starszych instalacji, dzięki swojej dużej pojemności wodnej i klasycznej konstrukcji. Uchodzą również za rozwiązanie trwalsze od nowoczesnych i lekkich kotłów wiszących.
 

Ilość funkcji

W tej kategorii wyróżniamy kotły jednofunkcyjne i dwufunkcyjne.

Kotły dwufunkcyjne mogą pracować jednocześnie na potrzeby centralnego ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Takie kotły gazowe najlepiej sprawdzają się w niewielkich domach, gdzie odległość do punktów czerpalnych ciepłej wody nie jest duża. Ilość przygotowanej w nich ciepłej wody użytkowej jest jednak dość mocno ograniczona. Kotły gazowe tego rodzaju najczęściej posiadają wbudowaną niezbędną armaturę, np. pompę obiegową, zawór bezpieczeństwa, naczynie wzbiorcze, co pozwala na zaoszczędzenie miejsca oraz czasu i kosztów montażu.

Kotły gazowe jednofunkcyjne pozwalają standardowo na zasilanie tylko instalacji co. W celu korzystania z tego rodzaju kotła, również do przygotowania ciepłej wody użytkowej, cały układ należy doposażyć w podgrzewacz pojemnościowy wody (zasobnik). Takie rozwiązanie zapewnia duży komfort użytkowania i spory zapas ciepłej wody.

 
 
Kocioł gazowy wiszący

Budowa komory spalania

Kotły gazowe można podzielić, według budowy ich komory spalania, na otwarte i zamknięte.

Kotły gazowe z otwartą komorą spalania pobierają powietrze niezbędne do procesu spalania z pomieszczenia, w którym się znajdują. Pomieszczenie takie musi posiadać odpowiednią kubaturę i dobrą wentylację.

Kotły gazowe z komorą spalania zamkniętą pobierają powietrze z zewnątrz budynku specjalnym przewodem powietrznym. Spaliny usuwane są przewodem spalinowym, często umieszczonym współosiowo wewnątrz kanału powietrznego, tworząc przewód powietrzno-spalinowy. Kotły z zamkniętą komorą spalania nazywane są też kotłami „turbo”.

Zjawisko kondensacji

Nowoczesne kotły gazowe wykorzystują w swojej pracy zjawisko kondensacji. Kondensacja czyli skroplenie pary wodnej, następuje w wyniku schłodzenia spalin z kotła do odpowiednio niskiej temperatury.

Kotły tradycyjne, w których zjawisko kondensacji nie jest wykorzystywane, tracą część energii paliwa w postaci ciepła utajonego wraz z ulatującą parą wodną. Ich użyteczna sprawność cieplna oscyluje w okolicach 92 proc.

W kotłach kondensacyjnych ciepło utajone jest uwalniane z pary wodnej w wyniku jej skroplenia i wykorzystywane do ogrzewania wody w kotle. Ich sprawność jest więc większa i w niektórych przypadkach może być podawana nawet jako większa od 100 proc. Jest to pojęcie nieco mylące, gdyż realna sprawność kotła kondensacyjnego jest tylko trochę większa od tradycyjnego. Wliczany jest w nią zysk ciepła, które udało się odzyskać z gazów spalinowych, co realnie zwiększa sprawność, czy też – oszczędność kotła.

Palniki w kotłach kondensacyjnych posiadają modulowaną moc, dzięki czemu płynnie dostosowują się do aktualnego zapotrzebowania na ciepło, pracując oszczędniej i rzadziej się uruchamiając.

Kocioł gazowy stojący

Instalacja i bezpieczeństwo

Warunkiem niezbędnym do instalacji kotła gazowego jest posiadanie przyłącza. Jeśli tego brakuje, na naszej działce zaczyna pojawiać się problem. Można wystąpić do właściwego zakładu gazowniczego z wnioskiem o wydanie warunków technicznych przyłączenia i dostawy gazu. Może się okazać, że będzie wymagana np. rozbudowa gazociągu. Wtedy koszt inwestycji może być na tyle duży, że lepiej zaplanować inne źródło ciepła.

O tlenku węgla, popularnie nazywanym czadem nie trzeba się wiele rozpisywać. Każdy kocioł gazowy produkuje pewne ilości tego gazu, gdyż w praktyce niemożliwe jest całkowite spalanie paliwa.

Kotły gazowe z zamkniętą komorą spalania zapewniają szczelność, gdyż powietrze do spalania pobierane jest z zewnątrz, stąd brak możliwości przedostania się tlenku węgla do pomieszczenia.

W przypadku kotłów z otwartą komorą spalania takie ryzyko istnieje, na przykład podczas nieodpowiedniej wentylacji pomieszczenia. Często użytkownicy przytykają kratki nawiewne, zwłaszcza zimą, żeby ograniczyć straty ciepła z pomieszczenia. W wyniku tego kocioł nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu, więc w procesie spalania zaczyna wytwarzać się czad w większych ilościach.

Kotły posiadają wbudowany czujnik ciągu kominowego, który w takiej sytuacji powinien odcinać dopływ gazu do palnika kotła. Niestety, w niejednym przypadku nie działa on poprawnie ze względu na brak okresowych przeglądów i napraw urządzenia, albo co gorsza, został w jakiś sposób przerobiony przez użytkownika, tak by kocioł nie wyłączał się przy zasłoniętych kratkach wentylacyjnych!

Podobnie bardzo nieodpowiedzialne są przeróbki wentylacji, np. przez dodawanie wentylatorów wyciągowych, które to mogą wytwarzać podciśnienie powodujące mieszanie się spalin z kotła z powietrzem w pomieszczeniu.

Który wybrać?

Warto wybierać nowoczesne kotły gazowe z zamkniętą komorą spalania – najlepiej kondensacyjne, aby zapewnić sobie jednocześnie bezpieczeństwo, wygodę i mniejsze koszty eksploatacji. A w przypadku kotłów tradycyjnych, zalecamy zakup czujnika tlenku węgla. Ważne, żeby spełniał polską normę dla domowych detektorów tlenku węgla (PN EN 50291).

Detektor powinien być zamontowany w pomieszczeniu, w którym pracuje kocioł, na wysokości oczów w odległości nie mniejszej niż 2 m. Nie należy montować czujnika bezpośrednio przy kratkach wentylacyjnych, gdyż ruch powietrza mógłby powodować jego nieprawidłową pracę.

Przed wyborem odpowiedniego kotła gazowego należy odpowiedzieć sobie na pytania:
- Jakie jest zapotrzebowanie na ciepło naszego budynku?
- Czy kocioł ma pracować tylko na potrzeby centralnego ogrzewania czy również przygotowywać ciepłą wodę użytkową?
- Jaki jest pobór c.w.u w gospodarstwie domowym i czy zastosować kocioł dwufunkcyjny czy kocioł jednofunkcyjny z zasobnikiem?

Lucjan Drzewiecki

Tekst powstał we współpracy z firmą Sun Age sp. z o.o.