W województwie śląskim wydzielonych zostało pięć stref jakości powietrza: aglomeracja górnośląska (14 miast w centralnej części województwa), aglomeracja rybnicko-jastrzębska (miasta Jastrzębie-Zdrój, Rybnik i Żory), Bielsko-Biała, Częstochowa i strefa śląska (pozostała część województwa śląskiego).

Specyfika województwa śląskiego i pojawiające się problemy, wynikające z występujących okresowo bardzo wysokich poziomów zanieczyszczeń, związane są z największą w kraju gęstością zaludnienia i zabudową mieszkaniową. Niska emisja w woj. śląskim jest poważnym problemem.

Wśród badanych zanieczyszczeń tendencje do przekraczania standardów jakości powietrza, określonych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, wykazują pył zawieszony benzo(a)piren (w okresie jesienno-zimowym) oraz ozon (wiosną i latem).

Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z przemysłu jest w województwie śląskim największa w kraju. Jednak w 2012 r. w przypadku emisji pyłu zmniejszyła się o 60 proc. w odniesieniu do 2004 r. Emisja dwutlenku siarki zmniejszyła się w tym okresie o 48 proc., a tlenków azotu o 17 proc.

Wdrażamy standardy unijne

Teraz aż 23 państwa członkowskie Unii Europejskiej mają problemy z dotrzymaniem standardów jakości powietrza. Jego zanieczyszczenie w miastach wynika przede wszystkim właśnie z niskiej emisji. Jest ona powodowana przez szkodliwe substancje pochodzące z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych.

Dzięki likwidacji starych pieców spalających niskiej jakości opał, ociepleniu budynków oraz montażowi kolektorów słonecznych stan powietrza ma ulec poprawie.

Dlatego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opracował program Kawka.

Zakłada on dofinansowanie - przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska wspólnie z NFOŚiGW - przedsięwzięć służących likwidacji niskiej emisji wspierającej wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii.

W całym kraju blisko 15 tys. starych węglowych pieców i kotłowni, dzięki 800 mln zł, zostanie wymienionych na gazowe lub inne ekologiczne paliwa. Mieszkańcy 37 miast i gmin zostaną podłączeni do miejskich sieci ciepłowniczych, a w części budynków zostanie wykonane ocieplenie i nowa stolarka okienna.

Obliczono, że realizacja programu Kawka spowoduje w Polsce zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 68 tys. ton rocznie.

W ramach Kawki beneficjenci inwestycji wdrażanych w miastach liczących ponad 10 tys. mieszkańców oraz w miejscowościach uzdrowiskowych i spełniających pozostałe wymagania programu będą mogli uzyskać dofinansowanie do wysokości 80 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji, w tym w postaci dotacji do 45 proc. ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW i pożyczki co najmniej do 35 proc. ze środków WFOŚiGW.

Na ten cel Narodowy Fundusz przeznaczył woj. śląskim ponad 12 mln zł, a Wojewódzki Fundusz blisko 10 mln zł.

Zatem na dofinansowanie 22 zadań zgłoszonych przez samorządy, spółdzielnie mieszkaniowe i przedsiębiorstwa z województwa śląskiego w ramach pierwszej edycji programu pilotażowego Kawka przeznaczono niecałe 22 mln zł.

- Ten pilotażowy program pozwoli na walkę ze smogiem w największych aglomeracjach. Umowy o rozpoczęciu jego wdrażania pomiędzy narodowym a wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej podpisano w Krakowie - mówi Piotr Biernat, rzecznik WFOŚiGW w Katowicach.

Jakie miasta zakwalifikowano do Kawki na Śląsku

Dofinansowanie przewidziano na pięć lat, począwszy od 2014 r. W efekcie w województwie śląskim nastąpi roczne zmniejszenie emisji szkodliwych substancji do powietrza: pyłu o 90 ton, dwutlenku węgla o ponad 8 tys. ton, dwutlenku siarki o 113 ton i tlenków azotu o 14 ton.

Na co przeznaczono pieniądze:

- Bielsko-Biała - kompleksowy program ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery miasta z budynków mieszkalnych

- Bieruń – dwuetapowy program ograniczenia emisji

- Chorzów - termomodernizacje - ocieplenie ścian i modernizacja systemów ogrzewania budynków - likwidacja niskiej emisji oraz wymiana instalacji c.o.

- Cieszyn- likwidacja niskiej emisji w śródmieściu

- Racibórz - ograniczenie niskiej emisji poprzez likwidację lokalnych źródeł ciepła/palenisk węglowych w budynkach wielorodzinnych, jednorodzinnych i indywidualnych lokalach mieszkalnych oraz termomodernizację budynków wielorodzinnych i montaż instalacji solarnych

- Zabrze- termomodernizacja 32 budynków mieszkalnych wielorodzinnych (Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „Luiza”), modernizacja źródeł ciepła w budynkach indywidualnych

- Zawiercie - termomodernizacja budynku mieszkalnego i dwóch administracyjno-mieszkalnych oraz program ograniczenia niskiej emisji

- Żory- program ograniczenia niskiej emisji

- Czeladź - Spółdzielnia Mieszkaniowa "Saturn" w Czeladzi - termomodernizacja 2 budynków i podłączenie obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej

- Tarnowskie Góry - termomodernizacja 10 budynków wielorodzinnych i podłączenie obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej

- Bytom - modernizacja systemu ogrzewania kilkunastu budynków

Jedenaście miast woj. śląskiego otrzyma w 2014 roku miliony z programu ograniczenia niskiej emisji Kawka, służącego ograniczeniu zanieczyszczenia powietrza i poprawie efektywności energetycznej. O pieniądze, prócz samorządów, będą mogły aplikować też tamtejsze spółki ciepłownicze i mieszkaniowe.

Celem pilotażowego programu jest walka ze smogiem w największych aglomeracjach.

Grażyna Kurowska

Autorka korzystała z opracowania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach