W budynkach każdego rodzaju, nie tylko energooszczędnych, montowane są systemy wentylacji grawitacyjnej, wentylacji mechanicznej (także nawiewno-wywiewnej) lub wentylacji hybrydowej (mieszanej).

Do urządzeń zdobywających coraz większą popularność, zwłaszcza w budynkach energooszczędnych i użyteczności publicznej oraz biurowcach, należą rekuperatory - urządzenia umożliwiające odzyskiwanie (rekuperację) ciepła z powietrza wywiewanego z wewnątrz budynku w ramach wentylacji pomieszczeń.

W budynkach z systemami klimatyzacji montuje się trzy rodzaje urządzeń:

- klimatyzatory kompakt - przenośne (mobilne) i okienne (okienno-ścienne)
- klimatyzatory split i multi-split – ścienne, ścienne przysufitowe, przypodłogowe, kasetonowe, kanałowe

Wilgotność w pomieszczeniach regulują z kolei osuszacze (typ chłodniczy/kondensacyjny, adsorpcyjny, absorpcyjny oraz membranowy)   i nawilżacze (ultradźwiękowe, ewaporacyjne oraz parowe).

Uwarunkowania rozwoju rynku

Rynek klimatyzacji i wentylacji w Polsce wydaje się być bardzo perspektywiczny, ponieważ wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa rosną także oczekiwania dotyczące komfortu życia.

Klimatyzacja, która dawniej była domeną ekskluzywnych biurowców, w ostatnich latach jest coraz częściej kupowana przez gospodarstwa domowe czy małe firmy.

Trudno sobie obecnie wyobrazić biuro czy sklep bez systemu klimatyzacyjnego. Rynek budownictwa mieszkalnego charakteryzuje się natomiast największym popytem potencjalnym.

Niewielu producentów

Mimo rosnącego zainteresowania ze strony krajowych konsumentów, w Polsce istnieje zaledwie kilku producentów instalacji klimatyzujących i wentylacyjnych.

Są to:

- Klimor S.A. – przedsiębiorstwo oferujące m. in. centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne oraz rekuperacyjne dla domów i biur, a także instalacje dla przemysłu (w tym stoczniowego) oraz szpitali (posiada wymagane atesty).
- VBW Engineering - jest innym ważnym producentem urządzeń do klimatyzacji, dostarcza swoje produkty m. in. do biurowców, hoteli, szpitali, supermarketów, budynków przemysłowych czy sal kinowych.
- M.A.S. - jest producentem energooszczędnych urządzeń i systemów chłodniczych oraz odzysku energii. Oprócz produkcji, firma ma w swojej ofercie także montaż własnych urządzeń. Wśród produktów firmy sporą grupę stanowią urządzenia wspomagające centrale innych producentów.
- Uniwersal - to jedyne przedsiębiorstwo produkcyjne z branży klimatyzacji z woj. śląskiego. Swoją ofertę firma kieruje głównie do klientów instytucjonalnych: przemysłu, szpitali, instytucji publicznych i deweloperów. Produkcja obejmuje wentylatory (dachowe, kanałowe, osiowe), wywietrzniki grawitacyjne i zintegrowane oraz akcesoria.

Importerzy i kanały dystrybucji

Z uwagi na małą podaż ze strony krajowych producentów i spore zainteresowanie produktami rynku klimatyzacji i wentylacji, istnieje wielu importerów idystrybutorów tych urządzeń.

W poniższej analizie skupiono się na firmach zarejestrowanych w bazie branżowego serwisu klimatyzacja.pl, działających na terenie woj. śląskiego.

Jakie koszty wentylacji?

Wentylacja grawitacyjna jest najczęściej stosowaną wentylacją w Polsce, głównie z uwagi na cenę. System wentylacji grawitacyjnej jest już zazwyczaj zawarty w projekcie budynku kupowanym w biurze architektonicznym (lub zamawianym u architekta), wobec czego jej wykonanie jest w zasadzie darmowe.

Dlatego też wentylację grawitacyjną należy uznać za bazę dla określania kosztowności pozostałych sposobów wietrzenia pomieszczeń.

Jedynym bezpośrednim kosztem ponoszonym przy eksploatacji wentylacji grawitacyjnej są przeglądy kominiarskie i czyszczenie komina.

Wentylacja grawitacyjna jest jednak bardzo kosztowna pośrednio. Z powodu zasady jej działania, w miesiącach zimowych występuje konieczność ogrzania powietrza nawet o 35 stopnie niższego niż wewnątrz (zakładając temperaturę pokojową 20 stopni i temperaturę zewnętrzną minus 15 stopni), na co trzeba zużyć ogromną ilość coraz kosztowniejszej energii.

W przypadku omawiania cen wentylacji mechanicznej należy wyszczególnić dwa elementy analizy: koszty bezpośrednie ponoszone na montaż i eksploatację tego typu wentylacji oraz oszczędności poczynione względem wentylacji grawitacyjnej. Dopiero uwzględnienie obu tych czynników daje rzeczywistą cenę wentylacji mechanicznej.

W przypadku typowego, nowo oddawanego do użytku, domu jednorodzinnego o powierzchni 120-150 m2, cena kompletnego systemu kosztuje około 20 000 złotych.

Wartość ta zależy głównie od architektury budynku – tańsza jest instalacja w budynkach parterowych, droższa zaś w piętrowych i z poddaszem użytkowym – oraz jakości użytych materiałów. Należy jednak zauważyć, iż do ceny tej należy zazwyczaj doliczyć koszty zmodyfikowanego lub indywidualnego projektu domu, ponieważ standardowe projekty zazwyczaj zakładają wykonanie wentylacji grawitacyjnej.

Oprócz tego wydatkiem mogą być filtry kosztujące około 50 zł i wymieniane raz na pół roku. Oczywiście, kosztami ponoszonymi nieustannie są wydatki na energię elektryczną zużywaną do działania wentylacji mechanicznej.

Montaż rekuperatora

Ile to z kolei kosztuje?

Dla typowych domów jednorodzinnych, to jest parterowych z poddaszem użytkowym o powierzchni około 140-150 m2  najtańszy dobrej jakości rekuperator kosztuje około 7000 zł.

Są wprawdzie dostępne tańsze urządzenia, jednak bardzo często oszczędność przy zakupie przekłada się na podwyższone koszty użytkowania.

Do tego należy doliczyć koszty przewodów wentylacyjnych, izolacji, nawiewników i wywiewników, które zależą od architektury budynku i zazwyczaj mieszczą się w granicach 5000-6000 zł. Koszty montażu zależą od cen robocizny, ale nie powinny przekroczyć 4000 zł.

Cena za całość wynosi więc około 15-20 tysięcy złotych, jest to jednak kwestia indywidualna, zależy od konkretnego przypadku.

Ile za klimatyzację?

Analiza cen klimatyzacji przebiega podobnie jak analiza cen wentylacji. Z uwagi na unikalność każdego projektu połączoną z indywidualną wyceną, można określić jedynie ogólne ramy cen urządzeń na tym rynku oparte na konkretnych przypadkach.

Dla przykładu, w ostatnich latach klimatyzacje montowane w jednym pokoju o powierzchni 20-30 m2 i wysokości 2,8 metra wymagają urządzeń typu Split o mocy 2-4 kW i kosztują, w zależności od producenta i rodzaju obudowy, 2000-3500 zł.

Montaż takiego urządzenia to koszt rzędu 1500 zł. W miesiącach letnich, z uwagi na wysoki popyt na tego rodzaju produkty i usługi, można spodziewać się wyższych cen.

W przypadku klimatyzacji bardzo dużą rolę odgrywa kosztowna jej eksploatacja. Zależnie od ekspozycji mieszkania na słońce, miesięczny koszt prądu zużytego na działanie klimatyzatora może przekroczyć nawet 700 zł. Dodatkowo konieczna jest konserwacja urządzenia.

Chłonność rynku

Możliwości rynku i jego głębokość zależą bezpośrednio od sytuacji na rynku mieszkań i domów jednorodzinnych oraz nieruchomości komercyjnych.

W przypadku budownictwa mieszkaniowego 2013 rok nadał był kryzysowy, ze słabymi wynikami tej branży. Analitycy dostrzegają jednak zwiastuny koniunktury w tym obszarze.

Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja na rynku budownictwa przemysłowego, handlowo-usługowego i użyteczności publicznej. Tu wielkich zastojów nie odnotowano.

Niezbędnym elementem dobrego zarządzania wielkopowierzchniowymi obiektami handlowymi jest zapewnienie w nich odpowiedniej jakości powietrza wewnętrznego.

Galerie handlowe, hipermarkety, hale sportowe, biurowce, budynki transportu i łączności, odwiedzane na co dzień przez tysiące ludzi, muszą zadbać o odpowiednią temperaturę, wilgotność i czystość powietrza, nie tylko ze względu na obowiązujące aspekty prawne, ale i na ryzyko utraty klientów, odstraszanych złej jakości powietrzem.

Obecnie na terenie Polski działa ok. 400 galerii handlowych. To jedni z najważniejszych odbiorców na rynku klimatyzacji i wentylacji.

Coraz więcej sklepów wielkopowierzchniowych i centrów handlowych jest budowane jako budynki energooszczędne, również w zakresie energii termalnej. Wykorzystywane są coraz bardziej inteligentne systemy, a z racji ciągłego rozwoju tych technologii, firmy oferować mogą systemy w pełni dedykowane dla konkretnego budynku.

Zestawienie ilości budynków oddanych do użytku w 2012 roku:

Skąd dofinansowanie?

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje program dofinansowań na budowę bądź zakup domów energooszczędnych, o niskim poziomie zapotrzebowania na energię termalną, który w teorii można wykorzystać m.in. na instalację systemu rekuperatorów, czyli urządzeń odzyskujących energię cieplną z wywiewanego z budynku ciepła.

Trzeba jednak pamiętać, że same rekuperatory nie będą w stanie obniżyć konsumpcji ciepła przez budynek mieszkalny do wymaganego poziomu 40 kWh/ (m2/rok), a tym samym konieczna będzie instalacja dodatkowego systemu obniżającego energochłonność domu, np. pompa ciepła bądź kolektor słoneczny.
Program ten zakłada dofinansowania na poziomie nawet 50 000 zł.

Pełny raport Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum.

 Oprac.: Ewa Grochowska