Artykuł powstał na bazie publikacji „Efektywne wykorzystanie energii w firmie – poradnik”, którego autorem jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Można w nim znaleźć wiele wskazówek dotyczących energooszczędnych rozwiązań w sektorze biznesu, zwłaszcza wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Poradnik jest bardzo obszerny, dlatego w poniższym opracowaniu przedstawimy tylko najważniejsze zawarte w nim informacje.

Przydatne narzędzia analizy

Instytucje i organizacje zajmujące się zagadnieniami oszczędności energii i efektywnego jej wykorzystania opracowały wiele narzędzi obliczeniowych, wspomagających użytkowników w procesie podejmowania decyzji odnośnie gospodarki energią w firmie.

Należą do nich:

• RETScreen® International (International Renewable Energy Project Analysis Software) - jest to pakiet narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji dotyczących rozwoju, obliczenia parametrów technicznych i finansowych projektów, z wykorzystaniem energooszczędnych i czystych technologii energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej. Strona internetowa: www.retscreen.net
• EFEmotor - to narzędzie wspomagające gospodarowanie silnikami elektrycznymi w przedsiębiorstwie i podejmowanie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia oraz kosztów energii elektrycznej w napędach elektrycznych. Strona internetowa: www.efemotor.pemp.pl
• EINSTEIN (Expert system for an Intelligent Supply of Thermal Energy in Industry) - to narzędzie wspomagające wykonanie audytu energetycznego przedsiębiorstwa w zakresie systemów cieplnych oraz projektowanie efektywnych energetycznie systemów dostawy ciepła i chłodu. Strona internetowa: www.sourceforge.net/projects/einstein

Najlepsze praktyki w przedsiębiorstwach wspomagające efektywność energetyczną

Poradnik PARP prezentuje cały katalog sprawdzonych przedsięwzięć, które pozwalają na duże oszczędności energii w firmach. Wymienia m.in. najlepsze praktyki dotyczące takich urządzeń, jak:

• Układy napędowe - silniki elektryczne, pompy, sprężarki i wentylatory. Elektryczne układy napędowe wykorzystują nawet do 60 proc. całej energii elektrycznej zużywanej w Polsce. Ze względu na ogromną ilość zainstalowanych maszyn ocenia się, że wielkość strat energii w napędach elektrycznych sięga w naszym kraju 1,5 miliarda złotych rocznie. Ponadto wiek znacznej części eksploatowanych urządzeń przekracza 20 lat. Rynek oferuje wiele możliwości technologicznych realizacji tego potencjału. Praktycznie wszyscy liczący się producenci silników elektrycznych posiadają w swojej ofercie silniki trójfazowe, asynchroniczne o podwyższonej sprawności. Użytkownik napędów może znaleźć tu zarówno silniki na niskie, jak i średnie napięcie w zakresie mocy od 0,75 do 2000 kW.
• Pompy obiegowe i cyrkulacyjne - pompy tego typu są stosowane w wodnych instalacjach grzewczych, instalacjach klimatyzacyjnych, zamkniętych obiegach chłodniczych. Najczęściej są to pompy wirnikowe, bezdławnicowe z silnikiem elektrycznym. Podobnie jak sprzęt AGD, pompy te od 2005 r. objęto dobrowolnym porozumieniem wprowadzającym system oznakowania klasą energetyczną. Dotyczy on pomp o mocy do 2,5 kW. System ten pozwala na świadomy wybór urządzenia bardziej efektywnego energetycznie.
• Systemy wentylacyjne – w mechanicznych systemach wentylacyjnych kluczowe znaczenie dla efektywności energetycznej układu ma zużycie energii w napędach i sprawność odzysku ciepła. Inwestując w zakup tych systemów, trzeba mieć na uwadze ich cykl pracy, możliwość regulacji w zależności od potrzeb, dobre rozplanowanie systemu w budynku (kanały wentylacyjne), sprawność procesu produkcji sprężonego powietrza.

Oświetlenie w przedsiębiorstwie

Oświetlenie od wielu dekad jest bez wątpienia jednym z najistotniejszych odbiorów energii w firmach. Wytyczne odnośnie oświetlenia nie dotyczą jedynie jego natężenia oświetlenia, ale również innych parametrów gwarantujących komfort oświetleniowy, jak np. współczynnik oddawania barw czy nieprzyjemny efekt olśnienia.

Urządzenia oświetleniowe montowane w budynkach biurowych czy produkcyjnych w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat niemalże bez wyjątku bazują na technologii świetlówkowej (fluorescencyjnej) i należy się spodziewać, że nie zmieni się to w najbliższych latach. Ponadto w ciągu ostatnich dwudziestu lat nastąpił znaczący rozwój technologii lamp fluorescencyjnych i innych lamp wyładowczych, co z pewnością umacnia pozycję tych źródeł na rynku.

Najważniejsze zasady energooszczędnego używania światła:

• wyłączać zbędne światło;
• w sposób maksymalny wykorzystywać światło naturalne;
• stosować energooszczędne oświetlenie (świetlówki), dzięki czemu można zaoszczędzić nawet 80 proc. energii;
• kupując świetlówki o wydłużonej żywotności i dużej liczbie cykli włącz–wyłącz (nawet do 600 tys. cykli), oszczędzasz nie tylko pieniądze i energię, ale również środowisko, ponieważ świetlówki energooszczędne traktowane są jako odpady niebezpieczne (należy je wyrzucać do specjalnie oznakowanych pojemników);
• przy opuszczaniu pomieszczeń na krótki czas (do 5 min), w których świeci się świetlówka energooszczędna nie warto gasić światła (zbyt częste włączanie światła skraca czas życia świetlówki);
• jasne kolory pomieszczeń sprawiają, że mniej potrzeba światła (pomieszczenia wydają się jaśniejsze);
• należy pamiętać, że żarówki nie świecą z taką samą sprawnością, co oznacza, że 3 żarówki o mocy • 40 W dają mniej więcej tyle samo światła co jedna 100 W, a nie 120 W;
• pamiętaj o regularnym czyszczeniu opraw oświetleniowych i żarówek, ponieważ osadzający się kurz znacznie ogranicza skuteczność świecenia, silne zabrudzenia powodują spadek skuteczności świecenia nawet o połowę;
• w miejscach, w których nie jest wymagane bardzo dobre naświetlenie, można stosować układy wyposażone w diody LED, których moc to zaledwie kilka watów na sztukę, a ich żywotność wysoka;
• stosować czujniki ruchu i obecności ludzi, ponieważ światło włącza się tylko wtedy, kiedy jest to potrzebne i automatycznie się wyłącza;
• pracując przy biurku, warto dodatkowo używać indywidualnego oświetlenia zamiast silnego oświetlenia ogólnego;
• wybierając lampy, warto zwrócić uwagę, czy oprawy oświetleniowe nie zasłaniają zbytnio samych źródeł światła (ciemne szkło, kierunek światła).

Przeczytaj także: Zadbaj o więcej światła naturalnego w Twoim domu - 10 faktów dlaczego warto

Instalacje grzewcze i termomodernizacja w firmach

Energię w budynku zużywamy na różne cele (np. oświetlenie, urządzenia biurowe i AGD), jednak to właśnie na ogrzewanie pomieszczeń idzie jej najwięcej. Bardzo często zużycie jest nadmierne i należy je ograniczyć.

Pierwszą, główną przyczyną są nadmierne straty ciepła. Większość budynków nie posiada bowiem dostatecznej izolacji termicznej. Drugą ważną przyczyną dużego zużycia paliw i energii, a tym samym wysokich kosztów za ogrzewanie, jest niska sprawność instalacji grzewczej.

Wynika to przede wszystkim z niskiej sprawności samego źródła ciepła (kotła, pieca), ale także ze złego stanu technicznego instalacji wewnętrznej, która zwykle jest rozregulowana, a rury źle izolowane i zarośnięte osadami stałymi. Ponadto brak jest możliwości łatwej regulacji i dostosowania zapotrzebowania ciepła do zmieniających się warunków pogodowych (automatyka kotła) oraz potrzeb cieplnych w poszczególnych pomieszczeniach (przygrzejnikowe zawory termostatyczne).

Jakie działania może podjąć przedsiębiorca w celu ograniczenia strat ciepła w budynku jego firmy oraz poprawy efektywności energetycznej, żeby być w zgodzie z ochroną środowiska?

• Przeprowadzenie termomodernizacji budynku, czyli ocieplenie ścian zewnętrznych, stropów, podłóg na gruncie, ocieplenie dachów, stropodachów wentylowanych i pełnych, stropów pod nieogrzewanymi poddaszami, wymiana stolarki zewnętrznej, głównie okien i drzwi.
• Kogeneracja, czyli skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej.
• Wykorzystanie ciepła odpadowego oraz pomp ciepła.
• Instalacja źródeł OZE – kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych (PV), tworzenie ścian solarnych na budynkach firmy.

Skąd wziąć na to pieniądze?

Wciąż jedną z najpoważniejszych barier rozwoju firm stanowi brak środków finansowych na modernizację i rozwój. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw utrzymuje się tendencja do finansowania rozwoju przede wszystkim w oparciu o środki własne, a w dalszej kolejności kredyt bankowy czy leasing.

Jest jednak szereg możliwości współfinansowania inwestycji w efektywność energetyczną firmy i to zarówno ze środków krajowych, jak i unijnych.

Wymieńmy tylko najważniejsze z takich możliwości:

1. Środki Unii Europejskiej - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (http://www.pois.gov.pl/) dofinansowuje przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska. Instytucją odpowiedzialną za wdrażanie priorytetu jest NFOŚiGW (www.nfosigw.gov.pl). Ponadto każde z województw realizuje swój program operacyjny zawierający elementy programu krajowego. Szczegółowych informacji na ten temat należy szukać na stronach urzędów marszałkowskich pod hasłem „Regionalny Program Operacyjny”.
2. Środki funduszy krajowych – NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej posiada ofertę dla przedsiębiorców w ramach finansowania przedsięwzięć ze środków krajowych. Przedsiębiorcy mogą pozyskiwać wsparcie finansowe głównie w postaci preferencyjnych pożyczek z możliwością częściowego ich umorzenia. Preferowane są duże projekty. Szczegóły pod tym linkiem http://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/
3. Środki funduszy krajowych – WFOŚiGW - oferta Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dotyczy projektów w skali województwa. Jest ona zróżnicowana ze względu na dany oddział Funduszu. Przedsiębiorcy mogą pozyskiwać wsparcie finansowe głównie w postaci preferencyjnych pożyczek z możliwością częściowego ich umorzenia. Wysokość dofinansowania wynosi do 80 proc. kosztów kwalifikowanych zadania. Wnioski na ogół przyjmowane są na bieżąco, a szczegółów należy szukać na stronach internetowych Funduszu właściwego dla siedziby danej firmy.
4. Oferta kredytów proekologicznych Banku Ochrony Środowiska – informacji o aktualnych preferencyjnych liniach kredytowych na inwestycje z zakresu efektywności energetycznej i ekologii należy szukać na stronie BOŚ https://www.bosbank.pl/
5. Usługi Enterprise Europe Network - jest europejską siecią oferującą bezpłatne, kompleksowe usługi informacyjno-szkoleniowe i doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw. Działalność ośrodków sieci opiera się na zasadzie „zawsze właściwych drzwi”, co oznacza, iż wszystkie MŚP, które zwrócą się z konkretnym zapytaniem, otrzymają niezbędne informacje i dostęp do zindywidualizowanych usług dostosowanych do ich potrzeb, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii i zaangażowaniu adekwatnych merytorycznie ośrodków sieci. Szczegóły na stronie http://www.een.org.pl/
6. Program POLSEFF - jest Programem Finansowania Rozwoju Energii Zrównoważonej w Polsce. Oferta PolSEFF jest skierowana do małych i średnich przedsiębiorstw, zainteresowanych inwestycją w nowe technologie i urządzenia obniżające zużycie energii lub wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych. Szczegóły na stronie programu http://www.polseff.org/

Cały raport PARP znajduje się pod tym linkiem: http://fewe.pl/wp-content/uploads/2018/08/Poradnik-PARP.pdf

Grafika:

• www.pixabay.com