Korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii mają charakter ekonomiczny, społeczny oraz środowiskowy. Wykorzystanie lokalnych źródeł energii zwiększa ekonomiczną efektywność gospodarowania zasobami w regionie, stymuluje lokalną przedsiębiorczość oraz pomaga rozwiązywać problemy na lokalnym rynku pracy¹. Argumenty te uzasadniają potrzebę identyfikacji zasobów będących w dyspozycji danego obszaru oraz zmian w zakresie stopnia ich wykorzystania.

Niniejsze opracowanie jest wynikiem prac badawczych prowadzonych w ramach projektu „FARADAY” – Budowa trwałych mechanizmów współpracy transgranicznej w obszarze OZE realizowany jest w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2007 – 2013, których celem aplikacyjnym było wskazanie na możliwości i warunki powodzenia implementacji OZE w regionie transgranicznym.

Polska dysponuje dużymi i zróżnicowanymi zasobami odnawialnych źródeł energii. Z dotychczas przeprowadzonych analiz na poziomie kraju wynika, iż najmniej ograniczony od strony technicznej jest potencjał energii promieniowania słonecznego i potencjał energii geotermalnej, istnieje potrzeba pełniejszego wykorzystania zasobów energii wiatru, w największym stopniu wyczerpany jest potencjał energetyki wodnej, a najbardziej ograniczony względami środowiskowymi jest potencjał biomasy. Wyniki tych prac potwierdzają, że wielkość odnawialnych zasobów energii nie stanowi bariery w przejściu na zaopatrzenie w energię z OZE określane do roku 2020 przez dyrektywę 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii i odpowiednich systemów wsparcia dla OZE².

Odnawialne zasoby energii są zróżnicowane w skali całego Polski i w skali poszczególnych regionów. W regionie transgranicznym PL-UA największy potencjał techniczny rozwoju energetyki odnawialnej występuje w powiecie jarosławskim. W powiecie tym największy udział w mix’ie OZE przypada na energetykę wiatrową, a najmniejszy w powiecie bieszczadzkim³. Potencjał techniczny⁴ rozwoju w zakresie poszczególnych OZE w powiatach regionu transgranicznego PL-UA (podregion krośnieński i przemyski) prezentuje tabela 1.

W zależności od stopnia realizacji rekomendowanych w „Wojewódzkim Programie Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Podkarpackiego” kierunków w zakresie poszczególnych OZE możliwe są trzy warianty rozwoju OZE⁵.

Bazując na WARIANCIE I – Rozwój energetyki opartej o generację rozproszoną, przyjętym za najbardziej optymalny ze względu na specyfikę regionu transgranicznego, określono strukturę potencjału technicznego OZE w powiatach regionu trasnsgranicznego.

Podstawowym założeniem WARIANTU I jest stworzenie systemu opartego o wiele źródeł prosumenckich i generacji rozproszonej pozwalającej na zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jak wskazuje powyższy dokument, zaletą tego rozwiązania jest rozwój energetyki prosumenckiej, a wadą brak odpowiednich uregulowań prawnych dla tego typu rozwiązań oraz wysokie koszty stworzenia systemu, który nigdzie w Polsce nie został dotąd wdrożony na szerszą skalę. Wariant ten zakłada rozwój wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa oraz administrację samorządową w celu zaspokojenia własnych potrzeb energetycznych.

Jest to wariant rozwoju sektora OZE, który powinien nastąpić bez ingerencji ze strony władz regionalnych. Wynikać on będzie głównie z projektowanych preferencji dla mikroinstalacji⁶. W przypadku jego realizacji w województwie podkarpackim, w regionie transgranicznym PL-UA przewiduje się rozwój OZE głównie na bazie biomasy rolniczej (we wszystkich powiatach), biomasy leśnej (w powiatach bieszczadzkim, sanockim, lubaczowskim, przemyskim), energetyki wiatrowej (w powiatach jarosławskim, lubaczowskim), energetyki geotermalnej (w powiatach jarosławskim, przeworskim), energetyki słonecznej (w powiatach bieszczadzkim, brzozowskim, jasielskim, krośnieńskim, sanockim, przemyskim).

Jak wynika z raportu „Prognoza Oddziaływania na Środowisko dla Wojewódzkiego Programu Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Podkarpackiego”, rozwój produkcji biomasy nie powinien następować kosztem upraw rolniczych na cele żywnościowe i paszowe. Wyjątkiem mogą być sytuacje, gdy substytucja produkcji biomasy względem produkcji rolniczej na potrzeby przemysłu rolno-spożywczego będzie uzasadniona ekonomicznie. Ponadto, dla rozwoju zawodowej energetyki biomasowej konieczny może się okazać import surowca między innymi z Ukrainy.

Biomasa leśna powinna być wykorzystywana przede wszystkim w indywidualnych kotłowniach/piecach użytkowanych przez gospodarstwa domowe. Z kolei rozwój energetyki wiatrowej, powinien być prowadzony z uwzględnieniem zastanych walorów krajobrazowych, a obszarami do rozwoju dużej energetyki wiatrowej jawią się powiaty: jarosławski, jasielski, krośnieński, sanocki. Jednakże głównie powinien następować rozwój generacji rozproszonej, w której istotną rolę mogłyby odegrać mikro i małe instalacje wiatrowe. Energetyka geotermalna powinna być wykorzystywana na cele ciepłownicze poprzez wykorzystywanie pomp ciepła⁷.

Wskazując na stan obecny i perspektywy wykorzystania źródeł energii odnawialnej w regionie transgranicznym PL-UA można powiedzieć, że wielkość odnawialnych zasobów energii w regionie transgranicznym, tj. w powiatach podregionu krośnieńskiego i przemyskiego nie stanowi bariery w przejściu na zaopatrzenie w energię z OZE.

Opracowanie: dr inż. Małgorzata Lechwar
Nadzór merytoryczny: dr Grzegorz Wisz

Przypisy:

1) Planowanie energetyczne na szczeblu lokalnym i regionalnym z uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii, europejskie centrum energii odnawialnej, Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2002, s. 2-4, http://polandplan.energyprojects.net/links/powiatowa_strategia_ekoenergetyczna-wyciag.pdf

2) G. Wiśniewski (red.), K. Michałowska-Knap, A. Oniszk-Popławska, A. Więcka, P. Dziamski, M. Kamińska, A. Curkowski, Określenie potencjału energetycznego regionów Polski w zakresie odnawialnych źródeł energii - wnioski dla Regionalnych Programów Operacyjnych na okres programowania 2014-2020, Instytut Energetyki Odnawialnej, Warszawa, grudzień 2011, s. 31-81, http://www.ieo.pl/pl/aktualnosci/528-okrelenie-potencjau-energetycznego-regionow-polski-w-zakresie-odnawialnych-rode-energii-wnioski-dla-regionalnych-programow-operacyjnych-na-okres-programowania-2014-2020-raport-wykonany-przez-ieo-na-zlecenie-mrr.html

3) Wojewódzki Program Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Podkarpackiego, Rzeszów 2013, s. 19, 21, 24, 28,  29, 32, 35, 36, 39, 42, 44, 45, 49, 51,  Zał. nr 1 do uchwały NR XLIII/874/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 24 lutego 2014 r.http://www.bip.podkarpackie.pl/attachments/article/1020/874_1.pdf

4) Potencjał techniczny OZE określa ilość energii jaką w ciągu roku można pozyskać z krajowych zasobów za pomocą najlepszych technologii przetwarzania energii ze źródeł odnawialnych w jej końcowe nośniki, biorąc pod uwagę ograniczenia  przestrzenne i środowiskowe.

5) Wojewódzki Program Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Podkarpackiego, Rzeszów 2013, s. 51, 52,  Zał. nr 1 do uchwały NR XLIII/874/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 24 lutego 2014 r., http://www.bip.podkarpackie.pl/attachments/article/1020/874_1.pdf

6) Krajowy Plan Rozwoju Mikroinstalacji Odnawialnych Źródeł Energii do 2020 roku. Synteza, Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z członkami i partnerami Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej, Warszawa Kwiecień 2013, http://www.ieo.pl/pl/aktualnosci/679-polacy-chc-produkowa-energi-z-oze-wyniki-najnowszych-bada-zawartych-w-raporcie-krajowy-plan-rozwoju-mikroinstalacji-odnawialnych-rode-energii.html

7) Prognoza Oddziaływania na Środowisko dla „Wojewódzkiego Programu Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii Dla Województwa Podkarpackiego, T. Nowicki (koordynator oprac.), Zał. nr 1 do uchwały NR XLIII/874/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 24 lutego 2014 r., s. 49-52, http://www.bip.podkarpackie.pl/attachments/article/1020/874_4.pdf