Sama bryła budynku i jej orientacja względem stron świata mają znaczenie dla przyszłej energooszczędności. O tym, ile ciepła zużywa budynek, decyduje wiele czynników.

Z tego powodu instalują ciepłą i szczelną stolarkę, pomijając ważny aspekt wentylacji. Jeszcze inni łączą oba działania: dobrze ocieplają i stosują wysoko sprawne systemy grzewcze wykorzystujące odnawialne źródła energii.

Co więc stanowi o sukcesie, czyli o tym, że budynek jest energooszczędny?
Są to:
1. Architektura budynku:
·    usytuowanie względem stron świata,
·    rozmieszczenie pomieszczeń,
·    geometria budynku,
·    wielkość okien i innych elementów przeszklonych.
2. Rozwiązania konstrukcyjne przegród budowlanych.
3. Izolacyjność cieplna przegród budowlanych: ścian, dachu, okien.
4. Metoda wentylacji: naturalna lub mechaniczna z możliwością odzysku ciepła z powietrza usuwanego z budynku.
5. Rodzaj i sprawność systemu grzewczego c.o. i c.w.u. (szczególnie rozwiązania o wysokiej sprawności wytwarzania i regulacji produkcji ciepła).
6. System zarządzania budynkiem, który pozwala optymalnie sterować również produkcją energii, czyniąc budynek „inteligentnym”.

W każdym budynku, oprócz strat ciepła, występują różnego rodzaju zyski cieplne. W budownictwie mieszkaniowym pochodzą one głównie od urządzeń elektrycznych, gotowania, prania, oświetlenia, ludzi. Znaczący udział w zyskach ciepła ma również promieniowanie słoneczne, które dociera do pomieszczeń przez przegrody przeszklone.

Korzystny wpływ słońca można wykorzystać przez prawidłowe usytuowanie budynku względem stron świata oraz przez wyeksponowanie przegród przeszklonych (okien, ogrodów zimowych) na jego działanie.

Korzystne usytuowanie projektowanych obiektów może doprowadzić do obniżenia zużycia energii: w typowych budynkach  nawet o 7 proc., a w budynkach pasywnych nawet o 30 proc. Dlatego warto rozważyć wykonanie na południowej ścianie przeszkleń o dużej powierzchni. Stosowanie dodatkowych rozwiązań, jak okiennice lub rolety działające nocą, może jeszcze bardziej poprawić bilans cieplny w budynku.

Szukając korzystnych rozwiązań, można analizować także wpływy wiatru. Udział strat ciepła w budynkach wyeksponowanych na działanie wiatru może być większy nawet o 10 proc. w stosunku do takich samych budynków usytuowanych w terenie zabudowanym lub osłoniętym.

Wykorzystanie energii słonecznej narzuca konieczność odpowiedniej lokalizacji pomieszczeń tak, aby optymalnie wykorzystać energię słoneczną. Od strony południowej należy lokalizować pomieszczenia dziennego pobytu, zaś od strony północnej – sypialnie czy pomieszczenia gospodarcze.

 
Przez wiele lat budowano budynki, nie zwracając uwagi na koszty eksploatacji, nie analizując ich energochłonności. O wyborze rozwiązań architektonicznych decydował głównie wygląd budynku, funkcje pomieszczeń oraz możliwości urbanistyczne. Dlatego budynki były często bardzo „rozrzeźbione”, pełne wykuszy, podcieni, lukarn. W efekcie charakteryzowały się dużą powierzchnią przegród budowlanych, przez które dochodzi do strat ciepła, w stosunku do kubatury budynku. Upraszczanie brył budynków obserwujemy wyraźnie dopiero w ostatnich 50 latach.

Przyjęte na etapie projektowania rozwiązania mogą pomóc w obniżeniu energochłonności budynku przy jednoczesnym utrzymaniu optymalnych kosztów materiałów budowlanych i instalacji.

Wybierając projekt i rozmawiając z architektem, powinniśmy pamiętać, że geometria budynku może powiększać powierzchnie wymagające ocieplania i generuje mostki cieplne, co dodatkowo utrudnia uzyskanie budynku energooszczędnego. Przyjęcie prawidłowych rozwiązań architektonicznych ułatwia wybudowanie budynku energooszczędnego zapewniającego wysoki komfort cieplny i gwarancję niskich rachunków.

Monika Olizarowiska

Tekst powstał we współpracy z firmą Rockwoll, http://www.rockwool.pl/