Źródłem zanieczyszczeń są piece, w których pali się w nieefektywny sposób, najczęściej węglem tanim, o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Efektem jest dym, przykry zapach, smog, a także zwiększona zachorowalność i śmiertelność związana z chorobami układu krążenia i oddychania.

Często użytkownicy kotłów zwracają uwagę nie na jakość, ale na cenę spalanego węgla. Węgiel słabej jakości może być nawet dwukrotnie tańszy od dostępnych na rynku węgli wysokiej jakości. Żadna to oszczędność, ponieważ węgiel słabej jakości ma niższą wartość opałową, czyli ilość energii zawartej w kg paliwa, co oznacza, że trzeba go spalić więcej.

Dodatkowo tanie węgle charakteryzują się wysoką zawartością siarki, popiołu i mułu węglowego. Wysoka zawartość siarki w paliwie ma np. bezpośredni wpływ na emisję toksycznych tlenków siarki do atmosfery. Duża ilość popiołu i mułu węglowego może natomiast wiązać się z podwyższoną emisją pyłów.

Spójrzcie teraz, czym się trujemy:

• dwutlenek siarki SO2

• tlenek węgla CO

• tlenki azotu NO

• amoniak NH3

• pył zawieszony (całkowity – TSP oraz frakcje drobne: PM10 i PM2,5)

• metale ciężkie: kadm, rtęć i ołów oraz arsen, chrom, cynk, miedź i nikiel

• niemetanowe lotne związki organiczne (NMLZO) – prekursory ozonu

• trwałe zanieczyszczenia organiczne – TZO (w tym dioksyny i furany, polichlorowane bifenyle (PCDD/F), heksachlorobenzen (HCB) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA): benzo(a)piren, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten i indeno(1,2,3-cd)piren).

Nawet najtańszy i najpodlejszej jakości węgiel, spalany w piecu, nie jest tak szkodliwy dla stanu powietrza, jak wykorzystywanie śmieci jako paliwa. To właśnie wtedy powstają najbardziej toksyczne, najniebezpieczniejsze związki.

Często użytkownicy wrzucają do kotła, pieca czy kominka resztki opon, plastikowych butelek, kolorowe czasopisma czy lakierowane części mebli. Substancje zawarte w tworzywach sztucznych, uwalniające się podczas spalania w małych instalacjach, są znacznie bardziej szkodliwe niż te uwalniajace się podczas spalania jakiegokolwiek paliwa, nawet złej jakości.

Dodatkowo, powstająca podczas spalania tzw. mokra sadza może powodować ograniczenie ciągu kominowego, a tym samym ograniczenie dostępu powietrza do paleniska i spowodować wzrost emisji toksycznego tlenku węgla (czadu). Ograniczenie przepustowości komina może spowodować także cofnięcie spalin do pomieszczeń mieszkalnych, co z kolei grozi zatruciem użytkowników. Szacuje się, że około połowy przypadków zaczadzeń wystąpiło w mieszkaniach i domach, w których w kotłach spalano śmieci.

Przyjrzyjmy się nieco uważniej temu, co powstaje przy spalaniu śmieci. Spalanie np. 1 kilograma odpadów z polichlorku winylu PVC, czyli np. plastikowych butelek, folii itp., wytwarza aż 280 litrów gazowego chlorowodoru, który z parą wodną tworzy kwas solny. Z 1 kilograma poliuretanów - gąbki, uszczelki czy podeszwy butów - powstaje od 30 do 50 litrów cyjanowodoru, czyli tzw. kwasu pruskiego.

Piece domowe nie są przystosowane do spalania śmieci, gdyż odbywa się to przy zbyt niskich temperaturach (200–500°C). Powoduje to, że w emitowanych spalinach powstają zanieczyszczenia, których oddziaływanie na środowisko naturalne i zdrowie ludzi jest wyjątkowo szkodliwe. Co więcej, są one emitowane z niskich kominów i małych lokalnych kotłowni. Tym samym trujące dymy nie wydostają się na duże wysokości, co pozwoliłoby rozwiać je przez wiatry. Efektem tego jest lokalny wzrost zanieczyszczenia powietrza.

Możecie poniżej sprawdzić i porównać emisję zanieczyszczeń w kotłach na gaz ziemny, na olej lekki, na biomasę (pelety z drzew iglastych), na drewno, na węgiel kamienny (ekogroszek, orzech), na koks. Na końcu tabela „rozszyfrowująca” spalane śmieci.

Kocioł gazowy

Paliwo: GAZ ZIEMNY

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 m³ gazu ziemnego: ok. 30 MJ

Zanieczyszczenia emitowane podczas spalenia 1 m³ gazu ziemnego:

* Tak duże wartości związane są z faktem, że na CO2 nie składa się tylko pierwiastek węgiel (C - pochodzący ze spalanego węgla), ale również tlen z powietrza podawanego do komory spalania kotła. W zależności od mocy kotła ilość powietrza podawanego do komory spalania może wahać się od kilkudziesięciu do kilku tysięcy metrów sześciennych na godzinę. Emisja CO2 do atmosfery podczas spalania węgla jest więc "ogromna", choć i tak mniejsza niż np. emisja CO2 powstała przy spalaniu niektórych paliwach płynnych (oleju opałowego).
W przypadku dalszych wątpliwości odsyłamy do raportu Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami: https://krajowabaza.kobize.pl/docs/male_kotly.pdf , który jest obecnie jednym z najbardziej wiarygodnych źródeł w Polsce, dotyczących pomiarów i obliczeń emisyjnych.

Kocioł olejowy

Paliwo: OLEJ OPAŁOWY LEKKI

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony oleju opałowego: ok. 40000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane podczas spalenia 1 tony oleju opałowego lekkiego:

Kocioł biomasowy automatyczny

Paliwo: PELETY Z DRZEW IGLASTYCH

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony pelet: ok. 15000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane podczas spalenia 1 tony pelet

Kominek na drewno

Paliwo: DREWNO

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony drewna: ok. 13000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane przy spaleniu 1 tony drewna

Kocioł węglowy automatyczny

Paliwo: WĘGIEL KAMIENNY EKOGROSZEK

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony węgla: ok. 23000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane przy spaleniu 1 tony węgla

Kocioł węglowy zasypowy

Paliwo: WĘGIEL KAMIENNY ORZECH

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony węgla: ok. 20000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane przy spaleniu 1 tony węgla

Paliwo: KOKS

Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony koksu: ok. 24000 MJ

Zanieczyszczenia emitowane przy spaleniu 1 tony koksu

Związki toksyczne uwalniane podczas spalania różnych odpadów

Ewa Grochowska

FOTO: Łukasz Brzenczek / slask.blox.pl