Czy ten dokument, a konkretnie działania z niego wynikające zdołają przywrócić czystość powietrza województwa śląskiego w czasie, gdy trwa sezon grzewczy, a więc mniej więcej przez pół roku? Co zawiera uchwała antysmogowa i jakie są jej najważniejsze konkluzje?

Celem przyjętego przez Sejmik dokumentu jest doprowadzenie do stanu, w którym wszystkie urządzenia grzewcze, działające na paliwa stałe na terenie woj. śląskiego, spełniać będą jak najwyższe normy emisyjne. Jest to więc w swej istocie opracowany czytelny plan wymiany starych urządzeń grzewczych.

Uchwała reguluje także normy jakości paliw stałych, jaka będą obowiązywać (w czym wyprzedza działania rządowe), jak również standardy, które muszą spełniać nowo instalowane kotły.

Zapisy zawarte w dokumencie dotyczą urządzeń grzewczych działających na paliwa stałe, o mocy do 1 MW. Są to więc kotły ogrzewające domy jednorodzinne, piece kaflowe, piece do wypieku pizzy i chleba, kotły grzewcze w przedsiębiorstwach i lokalnych kotłowniach oraz budynkach użyteczności publicznej, zakładach opieki zdrowotnej i socjalnej.

Jakie kotły, kiedy wymiana?

Jak dotąd, można było w celach grzewczych stosować kotły zasypowe (te najstarsze to tzw. kopciuchy) i automatyczne pozaklasowe (te nie trzymające żadnych ekologicznych norm), a także urządzenia klasy 3 i 4. W grę wchodziły również kominki i piece bez certyfikatów.

Po wejściu w życie uchwały antysmogowej budynki będą mogły być ogrzewane kotłami zasypowymi (w tym zgazowującymi drewno) i automatycznymi klasy 5 (najwyższe normy ekologiczne) oraz kominkami i piecami spełniającymi standardy emisyjności (tzw. ekoprojekt, zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej).

Od 1 września 2017 roku każdy nowo montowany kocioł oraz każdy wymieniany będzie musiał spełniać normy zakreślone w uchwale antysmogowej. To samo dotyczy kominków i pieców.

Pozaklasowe piece węglowe mają niedługo zniknąć ze śląskich domów, fot. castorama.pl

Co w przypadku urządzeń grzewczych zainstalowanych przed wymienioną datą? To one przecież w dużej mierze sprawiają, że jesienią i zimą w woj. śląskim jest wiele dni, podczas których trudno oddychać. Tę grupę kotłów obejmują tzw. okresy przejściowe. Wymiany urządzenia trzeba będzie dokonać:

• do 1 stycznia 2022 r. - w przypadku kotłów starszych niż 10 lat;
• do 1 stycznia 2024 r. - w przypadku kotłów w wieku od 5-10 lat;
• do 1 stycznia 2026 r. - w przypadku kotłów młodszych niż 5 lat;
• do 1 stycznia 2028 r. - w przypadku kotłów klasy 3 i 4 (w zależności od czasu eksploatacji).

Wszystkie kominki i piece natomiast, które zostały zainstalowane przed 1 września 2017 r. będą musiały zostać wymienione na te spełniające normy regulowane w uchwale do 1 stycznia 2023 r.

Paliwa dozwolone i zakazane

Uchwała antysmogowa zmienia również możliwości w zakresie stosowanych paliw. Nie trzeba nikogo chyba przekonywać o tym, że palenie „wszystkim” w kotłach starej generacji (wspomniane kopciuchy) truje region na potęgę, a najgorsze rodzaje odpadów węglowych – przede wszystkim muł i flotokoncentrat – lądujące w piecach (plus często zwykłe śmieci) zamieniają sezon grzewczy w sezon podwyższonego ryzyka chorobowego dla wszystkich oddychających zanieczyszczonym powietrzem.

Zakazane stanie się palenie w kotłach:

• węglem brunatnym i innymi paliwami stałymi produkowanymi na jego bazie (np. brykietami z tego węgla);
• mułem i flotokoncentratem węglowym oraz mieszankami, do których produkcji zostały wykorzystane te rodzaje paliw;
• paliwami, w których udział węgla kamiennego o uziarnieniu mniejszym niż 3 mm wynosi ponad 15 proc.;
• biomasą stałą o wilgotności powyżej 20 proc.

Czym zatem będzie wolno palić w urządzeniach grzewczych? Do dopuszczonej grupy paliw należą:

• węgiel kawałkowy, np. kostka, orzech, groszek
• niektóre sorty miału węglowego
• paliwa niskoemisyjne, np. koks opałowy
• pellety drzewne
• biomasa stała o wilgotności poniżej 20 proc. (w tym drewno)

Nie tylko muł czy flotokoncentrat, ale także węgiel brunatny to paliwo, którego zakup został na terenie Śląska zakazany, fot. sieniawa.com

Dodajmy, iż Urząd Marszałkowski Woj. Śląskiego uruchomi na jesieni 2017 roku kampanię informacyjno-edukacyjną dla mieszkańców. Jeszcze tego lata niezbędne informacje otrzymają osoby zatrudnione w urzędach gmin i strażach gminnych, zaś po wakacjach – we wrześniu - odbędzie się konferencja szkoleniowo-informacyjna właśnie dla tych pracowników.

Najczęstsze wątpliwości i pytania

W związku z regulacjami przyjętymi w uchwale antysmogowej wśród właścicieli domów jednorodzinnych, inwestorów dopiero budujących takie domy, właścicieli firm, zakładów rzemieślniczych i gastronomicznych pojawia się szereg pytań i wątpliwości. Wiele odpowiedzi znaleźć można pod tym linkiem.

My, dla potrzeb tego artykułu, przytoczymy kilka często padających pytań i postaramy się na nie odpowiedzieć.

Pytanie:
- Planuję budowę domu ogrzewanego kotłem na paliwo stałe – węgiel lub pellet. W jaki sposób wiąże się ten plan z uchwałą antysmogową?
Odpowiedź:
- Jeśli eksploatacja kotła nastąpi po 1 września 2017 r., a tak przecież będzie, to wówczas zobowiązany jesteś do montażu kotła klasy 5, posiadającego certyfikat zgodnie z normą PN-EN 303-5:2012 lub kotła spełniającego wymogi ekoprojektu, zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej.

Pytanie:
- Kocioł, który teraz użytkuję, już wkrótce nie będzie się do tego nadawał. Od kiedy obowiązują mnie wymogi uchwały antysmogowej?
Odpowiedź:
- Jeśli wymiana tego urządzenia jest planowana po 1 września 2017 r., to trzeba je będzie zastąpić kotłem klasy 5 (według wspomnianej wyżej normy) lub kotłem spełniającym wymogi ekoprojektu. Przed tą datą regulacje uchwały antysmogowej nie obowiązują. Należy jednak mieć na uwadze, że zamontowany przed 1 września tego roku kocioł, nie spełniający norm emisyjnych, będzie mógł być użytkowany maksymalnie 8 lat, czyli do końca 2025 r.

Pytanie:
- Od 2005 r. ogrzewam dom kotłem węglowym bez certyfikatu. Do kiedy muszę go wymienić i na jakie urządzenie?
Odpowiedź:
- Kocioł ma teraz 12 lat, a więc należy do kategorii „powyżej 10 lat”. Czas na jego wymianę upływa z ostatnim dniem 2021 r. Urządzenie trzeba będzie wymienić na jedno z trzech: kocioł automatyczny klasy 5 lub ekoprojekt, kocioł ręczny klasy 5 lub ekoprojekt, albo kocioł zgazowujący drewno klasy 5 lub ekoprojekt. W grę wchodzi też zastosowanie odnawialnych źródeł energii (fotowoltaika, elektrownia wiatrowa), jak również przyłączenie do sieci ciepłowniczej, ogrzewanie gazowe, pompa ciepła.

Pytanie:
- Dogrzewam dom kominkiem na drewno. Czy i mnie dotyczy uchwała antysmogowa?
Odpowiedź:
- Jeśli twój kominek nie spełnia wymagań w zakresie minimalnego poziomu efektywności energetycznej i norm emisji zanieczyszczeń dla urządzeń na paliwa stałe, to można go eksploatować tylko do końca 2022 r. Nie trzeba będzie od razu wymieniać tego urządzenia, ale wyposażyć go w elektrofiltr redukujący emisję pyłu zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej w zakresie ekoprojektu. Oprócz tego, już od 1 września 2017 r. w tym kominku możesz palić tylko drewnem suchym (tzw. sezonowanym), o wilgotności poniżej 20 proc.

Pytanie:
- Planuję wybudować dom z kominkiem, co muszę wziąć pod uwagę?
Odpowiedź:
- Każdy kominek instalowany po 1 września 2017 r. musi spełniać normy ekoprojektu KE i normy emisyjności zanieczyszczeń, a więc tylko takie urządzenia można kupić.

Pytanie:
- Jak można sprawdzić, czy biomasa przekracza dopuszczalny poziom wilgotności, czyli powyżej 20 proc.?
Odpowiedź:
- Biomasa stała, w świetle uchwały, rozumiana jest jako drewno, pellet, słoma itp. Warto pamiętać, że drewno o wilgotności poniżej 20 proc. uzyskuje się poprzez jego sezonowanie przez średnio 2 lata (różne gatunki schną w innym tempie i wymagają zróżnicowanych technik suszenia). Wilgotność drewna można sprawdzić samodzielnie stosując prosty wilgotnościomierz. Wilgotność rzędu 23-25 proc. można łatwo stwierdzić dotykając po prostu drewna ręką, będzie ono wyraźnie mokre. Wybierając drewno do palenia warto zwracać uwagę na wilgotność i gatunek – im drewno bardziej suche i twarde (buk, dąb), tym lepsze i wydajniejsze jego spalanie.

Pytanie:
- Co grozi za niedostosowanie się do zapisów ustawy antysmogowej?
Odpowiedź:
- Sankcje przewiduje artykuł 334 Prawa ochrony środowiska, który mówi: „Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie artykułu 96, podlega karze grzywny.” Grzywna ta wynosi od 20 zł do 5.000 zł (w postępowaniu mandatowym do 500 zł lub 1.000 zł, w zależności od czynu). Organami uprawnionymi do nakładania mandatów są funkcjonariusze policji oraz inspektor ochrony środowiska.

Sejmik Województwa Śląskiego, po przyjęciu uchwały antysmogowej, wystosował do rządu apel o przyspieszenie prac nad wymaganiami jakościowymi dla paliw i dla kotłów, wprowadzenie obowiązku wystawiania świadectwa jakości paliw oraz uruchomienia, na poziomie krajowym, bezzwrotnych instrumentów finansowych wspierających wymianę niskosprawnych kotłów i termomodernizację budynków.

Pełny tekst uchwały antysmogowej znajduje się tutaj.

Ewa Grochowska

FOTO: Wojciech Saługa, Marszałek Województwa Śląskiego, źródło: portalsamorzadowy.pl

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach