Rozwiązania konstrukcyjne dachów mogą być realizowane jako drewniane, stalowe lub np. żelbetowe. W budynkach o niewielkich rozpiętościach stosuje się najczęściej dachy drewniane (więźby ciesielskie). W przypadku większych rozpiętości można stosować konstrukcje inżynierskie z drewna klejonego, konstrukcje stalowe lub betonowe.

Konstrukcje drewniane - dachy krokwiowe

Dachy krokwiowe stosuje się w dachach o spadku 30-60o. Przy wykonywaniu konstrukcji ciesielskich rozpiętość dachu krokwiowego wynosi około 8 m (jednak nie więcej niż 10 m). Konstrukcja pozwala na przekazanie obciążeń z dachu na zewnętrzne ściany nośne bez pośrednich podpór. Zaletą dachu krokwiowego jest możliwość wykorzystania znacznej powierzchni poddasza (brak słupów na poddaszu) oraz niewielkie zużycie drewna. Główne elementy konstrukcyjne to wiązary krokwiowe, o najczęściej stosowanych odstępach wynoszących od 75 cm do 100 cm.  
Rozwiązanie połączenia krokwi w przegubie kalenicowym wykonuje się na nakładkę prostą, na zwidłowanie,  z nakładką z deski. Można zastosować rozwiązanie z deską kalenicową (dla krokwi o gr. nie mniejszej niż 50 mm) bez zastosowania nakładki lub  z nakładką. Jako usztywnienie podłużne stosuje deski mocowane ukośnie od spodu krokwi – wiatrownice.

Konstrukcje drewniane inżynierskie

W ostatnich latach obserwuje się zwiększone zainteresowanie realizacjami dachowych drewnianych konstrukcji inżynierskich. Drewniane konstrukcje inżynierskie mogą być realizowane np. w postaci wiązarów kratowych, ram drewnianych, a także dźwigarów  z drewna klejonego. Obok drewna klejonego konstrukcję nośna wykonuje się np. z desek, bali oraz krawędziaków. Znajdują tu także zastosowanie materiały drewnopochodne jak np. sklejka, płyty OSB, płyty pilśniowe.
Konstrukcje drewniane cechują się łatwością w obróbce i montażu, oraz trwałością. Najczęściej realizuje się systemowe rozwiązania konstrukcyjne, w oparciu  o konstrukcje prefabrykowane. Elementy drewniane łączy się za pomocą gwoździ, śrub, sworzni, wkrętów, płytek kolczastych lub pierścieni zębatych. Najważniejszymi elementami nośnymi płaskich wiązarów kratowych są pasy (np. wiązary trójkątne, o pasach równoległych, trapezowe, dwutrapezowe).  
Ramy drewniane wykonuje się najczęściej jako jednonawowe dwu-i trójprzegubowe. Konstrukcje z drewna klejonego wykonywane są w postaci dźwigarów (np. o stałej wysokości, dźwigary jednospadkowe, dwuspadkowe), konstrukcji ramowych i łukowych.

Drewniana konstrukcja inżynierska.

Konstrukcje drewniane - dachy jętkowe

Dachy jętkowe stanowią rozwinięcie dachu krokwiowego poprzez dodanie jętek, łączących leżące naprzeciw siebie krokwie. Stanowią one dla krokwi poziomą podporę pośrednią. Jętka jako element ściskany, jest najczęściej wykonywany nie niżej niż w połowie wysokości wiązara. Może stanowić pojedynczy element lub też fragment stropu drewnianego poddasza. Wiązary jętkowe można stosować w budynkach jednotraktowych o szerokości do 12 m. Połączenie jętek z krokwią wykonuje się przy zastosowaniu nakładki z desek (łączenie gwoździami jętki z krokwią), blachami perforowanymi lub coraz częściej płytkami kolczastymi. Usztywnienie podłużne realizuje się analogicznie jak dla dachów krokwiowych z dodatkowym mocowaniem podłużnic na jętkach.

Konstrukcje drewniane - dachy płatwiowo-kleszczowe

Dachy płatwiowo-kleszczowe wykonuje się w budynkach, których szerokość przekracza 10 m. Krokwie wykonuje się w odstępach wynoszących od 70 cm do 120 cm.  Dach płatwiowo kleszczowy umożliwia stosowanie małych spadków wynoszących do 45o z zastrzałami oraz do 35o bez zastrzałów. W tego typu dachach krokwie opierają się na płatwiach. Płatwie w zależności od lokalizacji mogą występować jako płatwie kalenicowe, płatwie pośrednie (podparte słupami) oraz płatwie stopowe. Płatew stopową opartą na murze określa się jako murłatę. W przypadku oparcia płatwi stopowej na stropie, na której ustawione są słupy, nazywamy ją podwaliną.
Elementami usztywniającymi więźbę w kierunku podłużnym są miecze. Są to ukośne elementy połączone z płatwiami i słupami, stosowane najczęściej w płaszczyźnie pionowej. Słupy, płatwie, miecze i podwaliny tworzą ramy stolcowe, które w przypadku wykorzystania poddasza mogą stanowić konstrukcję szkieletową ścian.

Konstrukcje stalowe

Stosowane są jako przekrycia o dużych rozpiętościach w budownictwie ogólnym i przemysłowym. Elementami nośnymi są najczęściej stalowe dźwigary kratowe lub pełnościenne, tworzące dźwigary płaskie lub ramy, wykonane przeważnie z niskowęglowej stali konstrukcyjnej zwykłej jakości. Dźwigary dachowe mogą być  wykonane jako belki jedno lub wieloprzęsłowe, pełnościenne, ażurowe lub kratowe. Ważnym elementem są stężenia - połaciowe poprzeczne, połaciowe podłużne i pionowe. Zapewniają one stateczność konstrukcji dachowej, sztywność oraz geometryczną niezmienność.

Widok budynku jednorodzinnego w stalowej konstrukcji szkieletowej.

Konstrukcje z betonu komórkowego

Konstrukcja dachów skośnych może być wykonywana za pomocą elementów prefabrykowanych z betonu komórkowego. Zbrojone płyty dachowe można układać  równolegle lub prostopadle do kalenicy. Płyty dachowe równoległe do kalenicy najczęściej układa się na styk z wieńcem podłużnych ścian zewnętrznych lub z wieńcem wykonanym na ściance kolankowej. Na ścianie szczytowej płyty dachowe mogą być układane równo z jej krawędzią lub być przewieszone poza tę krawędź. Okapy w dachach wykonanych z płyt dachowych, ułożonych równolegle do kalenicy, wykonuje się z zastosowaniem stalowych wsporników zakotwionych w podpierających ścianach poprzecznych.

Konstrukcje betonowe

Realizacja konstrukcji dachowych betonowych związana jest w większości przypadków z dachami prefabrykowanymi. Konstrukcje monolityczne realizuje się stosunkowo rzadko, przede wszystkim  ze względu na pracochłonność oraz czas realizacji. Prefabrykowane konstrukcje dachowe stosuje się przede wszystkim w obiektach budownictwa przemysłowego i użyteczności publicznej. Przekrywanie obiektów o dużych rozpiętościach (dachy o niewielkim nachyleniu) wymaga często stosowania dźwigarów z betonu sprężonego, dźwigarów strunobetonowych lub kablobetonowych, na których opiera sie płyty dachowe. Dachy strome wykonywane z prefabrykowanych konstrukcji betonowych są rozwiązaniami stosowanymi sporadycznie. 

Paweł Krause