Z Mirosławem Baściukiem - prezesem zarządu Organizacji Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego Electro-System S.A. - rozmawia Wincenty Bryński.

Mirosław Baściuk

- Jak w obliczu znowelizowanej ustawy śmieciowej wygląda sprawa z elektroodpadami? Czy obecnie obowiązujące przepisy są dobrze egzekwowane?

- Nowa „ustawa śmieciowa” nie porusza zagadnień zbiórki i przetwarzania elektroodpadów. Jedynym punktem wspólnym mogą być tzw. PSZOK-i, czyli Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Tutaj gmina może swobodnie zdecydować, czy będzie zbierała w tych punktach również elektroodpady. Mam nadzieję, że tak się stanie, ponieważ we wszystkich krajach europejskich „gminny kanał zbierania” jest podstawowym źródłem legalnej zbiórki elektrośmieci.

Tak wygląda PSZOK w Pradze.

Obecnie obowiązujące przepisy wynikające z Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym są niedoskonałe, ograniczone są więc również możliwości ich egzekwowania.

Liczę jednak na to, że w toku prac nad nową ustawą, wynikającą z nowej Dyrektywy WEEE (ang. Waste of Electrical and Electronic Equipment) - tzw. Dyrektywą WEEE 2 - uda się wyeliminować obszary dla działań patologicznych.

Po pierwsze - brak standardów dla zakładów przetwarzania. Powoduje to, że powstaje szereg podmiotów, które bez żadnych technologii, jak również nie spełniając minimalnych zabezpieczeń dla ochrony środowiska, przetwarzają elektroodpady.

Po drugie – brak gminnego kanału zbiórki. Jest to najważniejszy kanał zbierania w innych krajach europejskich. W Polsce zupełnie pominięty.

Po trzecie – kontrole jakościowe i ilościowe zakładów przetwarzania. Praktyka bardziej doświadczonych w tej branży państw pokazuje, że wiele patologii można uniknąć, gdy kontroluje się rzeczywiste możliwości przetwórcze zakładów, a nie tylko to co pokazane jest „na papierze”.

Przygotowanie kineskopów do recyclingu.

Obok tych niejako głównych jest jeszcze cały katalog ważnych zmian, które trzeba uwzględnić, by nowa ustawa odzwierciedlała obecne potrzeby w zakresie zagospodarowania elektrośmieci.

- Dlaczego samorządy w Polsce niechętnie włączają się w zbiórkę elektroodpadów? Czy to w jakiś sposób przekłada się na poziom odzysku i recyklingu elektrośmieci?

- Samorządy nie są zobligowane przepisami do organizowania zbiórki elektroodpadów, a z drugiej strony jest to dla nich dodatkowy wysiłek i koszt. Dotychczasowe przepisy nie stanowiły gminy jako właściciela odpadów, więc ograniczone było również poczucie odpowiedzialności za nie. Z pewnością przełożyło się to na niskie poziomy zbiórki i rozwój szarej strefy.

- Tuż przed wprowadzeniem w życie znowelizowanej ustawy śmieciowej dużo mówiło się o segregacji odpadów powstałych w gospodarstwach domowych. Prawie w ogóle nie słyszało się o tym, co robić ze starym sprzętem AGD czy RTV. Czy jesteśmy jako społeczeństwo tak dobrze poinformowani, jak to robić, czy wręcz przeciwnie?

- Poziom edukacji i informacji jest wciąż bardzo niski, choć trzeba przyznać, że wiele się od 2005 roku zmieniło. Podstawowym problemem jest brak dostępu do informacji o punktach zbiórki. Tylko osoba bardzo zaangażowana i dobrze posługująca się internetem może znaleźć odpowiednią stronę, gdzie odszuka listę punktów zbiórki w danej gminie.

Instalacja do przetwarzania lodówek.

Tymczasem taka informacja powinna się znajdować na stronie startowej każdej gminy! W świetle odpadów komunalnych, temat zużytego sprzętu jest rzeczywiście zapomniany. Tym bardziej cieszą inicjatywy portali branżowych, aby ten temat poruszać.

- Tzw. objazdowe zbiórki elektroodpadów są jednak organizowane przez gminy. Fakt, robi się to dość rzadko, jeden lub dwa razy w roku. Czy to wystarcza?

- Oczywiście, że to nie wystarcza. Czy Pan jako użytkownik będzie trzymał zużytą pralkę przez pół roku – do następnej zbiórki? Potrzebne są rozwiązania kompleksowe i stałe.

Jako firma rozwijamy szereg inicjatyw, które mają na celu „przybliżenie” punktów zbiórki do mieszkańców. Nasza kampania społeczna „decydujesz.pl” daje możliwość bezpłatnego przekazania sprzętu wielkogabarytowego bezpośrednio z domu.

Stworzyliśmy również specjalne pojemniki do zbiórki sprzętu małogabarytowego w szkołach, obiektach użyteczności publicznej. Tworzymy ogólnopolską sieć zbiórki elektroodpadów.

Bardzo często mówi się o problemie lodówek, pralek czy telewizorów, ponieważ są one duże i widoczne. Tymczasem zapominamy o ogromnej masie sprzętu małogabarytowego, takiego jak lokówki, czajniki bezprzewodowe, które trafiają do zwykłych koszy na odpady komunalne.

- Wspomniane już Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (tzw. PSZOK-i), które z mocy nowej ustawy śmieciowej muszą stworzyć samorządy, poprawią statystyki w ilości zbieranych elektrośmieci?

- Na pewno! Tak jak wspomniałem wcześniej – liczę, że staną się one dominującym kanałem zbierania i staną się alternatywą dla drobnych punktów skupu złomu, które przyjmują ten sprzęt, a potem w zdecydowanej większości, nielegalnie go demontują ze szkodą dla środowiska.

- Termin implementacji unijnej dyrektywy UE 2012/19/ UE w sprawie kluczowych zagadnień funkcjonowania systemu gospodarowania zużytym elektrosprzętem mija 14 lutego 2014 roku. Czy jesteśmy w Polsce przygotowani do jej zastosowania w praktyce?

- W ministerstwie środowiska trwają obecnie prace nad nowym kształtem Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym implementującym wspomnianą tutaj dyrektywę. Jesteśmy na dobrej drodze, aby zdążyć ją wprowadzić.

Jako członek grupy roboczej przy resorcie środowiska liczę, że zastosowane w nowej ustawie rozwiązania będą z korzyścią dla środowiska, a nie z korzyścią dla wybranych grup interesów.

W grupie roboczej oczywiście ścierają się ze sobą cele producentów i importerów sprzętu, zakładów przetwarzania, branży recyklingowej i organizacji odzysku. Rolą ministerstwa środowiska jest jednak wybrać rozwiązania korzystne dla środowiska naturalnego.

- Dziękuję za rozmowę.