Dobrze jest też wiedzieć, co decyduje o jakości pracy paneli PV i jakich informacji warto dostarczyć firmie instalacyjnej. Im większa będzie wasza wiedza na ten temat, tym lepszych możecie oczekiwać efektów w przyszłości. Pamiętajcie o zasadzie: łańcuch jest na tyle mocny, na ile mocne jest jego najsłabsze ogniwo.

Etap przygotowawczy do budowy instalacji fotowoltaicznej

Zacznijmy od etapu projektowego instalacji fotowoltaicznej. Podstawową procedurą przy jej realizacji jest wizyta projektanta w domu i na dachu domu, na którym ma być zamontowany system PV. Jeśli mikroelektrownia ma być posadowiona na gruncie, projektant musi obejrzeć teren, gdzie zostaną ulokowane panele.

Na wielu budynkach dopiero w trakcie montażu dokonuje się adaptacji nie ujętych w dokumentacji. Dlaczego? Bo okazuje się, że np. zmienione zostało poszycie dachu i rozstawy belek, a zmiany te nie dotarły do projektantów instalacji. Jeśli więc dokonaliście jakichkolwiek przeróbek na dachu swojego domu – poinformujcie o nich firmę. I dopilnujcie, ażeby jej fachowiec dokładnie ten dach obejrzał.

Innych problemów z działaniem systemu dostarcza nieprawidłowy transport paneli na miejsce przeznaczenia. Złe zabezpieczenie modułów może prowadzić do uszkodzeń mechanicznych, które następnie prowadzą do np. powstawanie hot spotów będących częstą przyczyną awarii paneli. Moduły PV powinny być więc odpowiednio zabezpieczone (najlepiej w opakowaniu przeźroczystym), oznaczone i delikatnie traktowane w trakcie przemieszczania.

Nierzetelne firmy kuszą swoich klientów niskimi cenami, za którymi jednak nie kryje się żadna wysoka jakość. Raczej bylejakość. Nieatestowane systemy wsporcze, uchwyty, systemy mocowań oraz inne elementy niskiej jakości – bo przecież instalacja fotowoltaiczna to nie tylko same panele! – mogą przysporzyć użytkownikowi mikroelektrownia wielu rozczarowań, bo całość systemu nie będzie działać prawidłowo. Wykorzystanie słabych gatunkowo przewodów i innych pomniejszych elementów instalacji elektrycznej może być w przyszłości źródłem awarii.

Stosowanie nieodpowiednich systemów montażowych uniemożliwia dobre przytwierdzenie paneli do powierzchni dachu, a zły dobór typu i mocy inwertera oraz niejednokrotnie jego niska sprawność obniży efektywność pracy całego systemu.

Firma wykonująca projekt instalacji musi wziąć pod uwagę kąt nachylenia płaszczyzny modułu, rodzaj modułów i zmierzone, maksymalne odległości między belkami czy legarami. Od tego bowiem zależy maksymalny rozstaw punktów podparcia systemu, na którym oparte będą panele. Zbyt słabe szyny nośne nie utrzymają odpowiednio konstrukcji i nastąpi nadmierne wyginanie modułów między podporami. To z kolei może skutkować mikropęknięciami ogniw fotowoltaicznych.

Następnym krokiem jest porównanie, jak daleko moduły będą wystawać poza osie ostatnich belek czy krokwi. Chodzi o niedopuszczenie do gięcia elementów na brzegach (efekt dźwigni). Maksymalny dopuszczalny wysuw płaszczyzny modułów wynosi zwykle 25-40 cm dla stelaży na dachu oraz 40-60 cm dla stelaży na glebie.

Na koniec tego etapu powstawania systemu fotowoltaicznego dodamy rzecz, wydawałoby się, oczywistą – jakość samych paneli PV. Tutaj wszelkie nieprzemyślane oszczędności mogą prowadzić od opłakanych skutków. Zakup paneli fotowoltaicznych niewiadomego pochodzenia jest bardzo złym pomysłem, gdyż czasami okazuje się, że są to urządzenia używane, przywiezione z demontowanych instalacji i sprzedawane jako nowe. Wybierajcie więc sprawdzonych, certyfikowanych sprzedawców fotowoltaiki, którzy was nie nabiorą i nie wykorzystają waszej niewiedzy.

Oszacowanie ilości energii z planowanej instalacji

Błędy na tym etapie po prostu sporo kosztują (gdy instalacja jest za mocna), albo przynoszą rozczarowania (gdy jest za słaba). Chcąc prawidłowo odpowiedzieć na pytanie, jakiej wielkości system PV jest potrzebny waszej rodzinie? - trzeba wziąć pod uwagę następujące parametry:

• średnie nasłonecznienie terenu, na którym zbudowany jest budynek
• zmienną długość dnia
• występowanie zachmurzenia
• zacienienie paneli
• zmianę kąta padania promieni słonecznych
• zmienną temperaturę powietrza
• spadek sprawności ogniw wraz z wiekiem,
• sprawność inwertera,
• sposób rozliczania się z odbiorcą energii elektrycznej
• opodatkowanie przychodu z tytułu produkcji energii elektrycznej (jeśli taką planujecie)

Dopiero przeanalizowanie wszystkich wymienionych zmiennych pozwoli poznać optymalną moc systemu fotowoltaicznego, który powinien znaleźć się na dachu waszego domu lub na gruncie obok niego.

Etap montażu mikroelektrowni PV

Jednym z głównych problemów przydomowych instalacji jest zacienienie. Z punktu widzenia paneli fotowoltaicznym jest ono zjawiskiem niezwykle niekorzystnym, mogącym skutkować nie tylko znacznym spadkiem sprawności instalacji, ale również jej przegrzewaniem i awariami.

Niemcy dysponują wiele większym doświadczeniem w kwestii montażu PV, ale nawet im zdarzają się błędy (budynek po prawej), źródło: solaris18.blogspot.com

Przy wyborze optymalnego miejsca montażu instalacji PV bardzo pomocne są specjalistyczne programy komputerowe, którymi dysponuje coraz więcej dobrych firm. Programy te pozwalają przeanalizować, jak wykusze, kominy, załamania dachu, maszty, słupy, drzewa itd. wpłyną na efektywność systemu fotowoltaicznego i pomagają wybrać najdogodniejsze miejsce na połaci dachu (lub gruncie). Obawy powinna wzbudzić sytuacja, gdy kąt między wysokością któregoś z modułów PV a wysokością dowolnego fragmentu drzewa przekracza 20 stopni. Podobnie – taki sam kąt wzajemnego zacieniania się rzędów konstrukcji uchylnej, co skutkuje dużymi stratami na obwodach z zacienionymi modułami.

Jeśli nie jesteście w stanie uniknąć okresowego zacienienia paneli, to konieczne jest wyposażenie systemu w diody bocznikujące, pozwalające na działanie danego panelu pomimo zacienienia części ogniw, a także rozważenie zakupu mikroinwerterów. Fachowe doradztwo jest tu bardzo wskazane.

Równie poważnym błędem co strefy cienia zasłaniające panele jest ich ustawienie pod niewłaściwym kątem. Do maksymalnego wykorzystania modułów fotowoltaicznych niezbędne jest ustawienie ich pod kątem prostym względem padających nań promieni słonecznych. Chcąc taki kąt uzyskać pod naszą szerokością geograficzną, należy ustawić panele pod kątem 25-35 stopni względem powierzchni ziemi. Bezpośrednie przymocowanie paneli do dachów spadzistych o innym kącie nachylenia może skutkować spadkiem ich wydajności sięgającym nawet 10 proc.

Połączenia śrub mocujących moduły, czy bezpośrednio do szyny, czy za pomocą klemy powinny odbywać się z odpowiednim momentem obrotowym określonym przez producenta (zwykle od 8 do 15 Nm). Dokręcenie z równomierną siłą gwarantuje właściwe rozłożenie naprężeń w module i zmniejsza ryzyko powstawania mikropęknięć.

Przewody wchodzące w skład instalacji powinny zostać zabezpieczone przed drganiami, przesunięciami i tarciem o inne elementy konstrukcji. Inaczej, w czasie wietrznej pogody, może dojść do uszkodzenia izolacji, a nawet do przerwania przewodu. Złączki elektryczne nie powinny leżeć na dachu ani luźno zwisać. Muszą być przymocowane do konstrukcji montażowej modułów, np. za pomocą dwóch opasek zaciskowych - odpornych na promieniowanie UV i skrajny zakres temperatur od -35 do +90 stopni.

Całość instalacji powinna być zamocowana tak, ażeby powietrze pomiędzy modułami mogło swobodnie cyrkulować i chłodzić urządzenia. System musi być także wyposażony w rozłącznik prądowy przerywający obwód na wypadek awarii lub pożaru.

Osoby planujące budowę mikroelektrowni PV często pytają, jak się ma ten system do instalacji odgromowej? Czy powinno się ją zakładać? Z zasady należy starać się odizolować instalację fotowoltaiczną od instalacji odgromowej, chociaż gdy mamy do czynienia z poszyciem blaszanym, utrzymanie separacji elektrycznej jest niemożliwe z powodu przewodności śrub, konstrukcji i blachy. Przy każdym innym wariancie pokrycia dachu należy sprawdzić, czy projekt instalacji zawiera wymagane minimalne odległości separacyjne. Ich wyznaczenie należy powierzyć specjaliście od instalacji odgromowych.

Zabezpieczenie odgromowe stanowi, przyznajemy, dodatkowy wydatek przy realizacji całej inwestycji, jednak jest on całkowicie uzasadniony, biorąc pod uwagę koszty wynikłe z ewentualnego zniszczenia instalacji wskutek wyładowań atmosferycznych.

Użytkowanie instalacji fotowoltaicznej

System PV jest praktycznie bezobsługowy i jest to stwierdzenie zgodne z prawdą. Co jednak z jego czystością? Panele obmywane są przez deszcz, a w związku z tym wielu sprzedawców tych urządzeń twierdzi, że nie jest konieczne ich dodatkowe mycie. Deszcz faktycznie umożliwia oczyszczanie modułów z osadzającego się na nich kurzu, jednak znacznie gorzej radzi sobie z innymi zabrudzeniami, np. ptasimi odchodami. W wypadku takich zabrudzeń konieczna jest interwencja człowieka. W związku z czym, co najmniej raz w roku powinno się przeprowadzić kontrolę instalacji i usunąć zabrudzenia, które mogą wpływać na spadek jej sprawności. Zadanie to warto zlecić specjalistycznej firmie.

Profesjonalne firmy dysponują specjalistycznym sprzętem do czyszczenia paneli, źródło: Qleen Polska

Czy należy ubezpieczyć mikroelektrownię fotowoltaiczną w waszym domu? Zdecydowanie warto, bo nie jesteście w stanie przewidzieć zdarzeń losowych i zjawisk pogodowych, które mogą uszkodzić wasz system PV, którego naprawa może się wiązać z wysokimi kosztami.

Zapewne doszliście już do wniosku, bardzo prawdziwego, że przy planowaniu i budowie systemu fotowoltaicznego najważniejsza jest solidna firma, która zadba o jakość i bezpieczeństwo inwestycji od A do Z. Na koniec podpowiemy wam jeszcze, na co należy zwracać szczególną uwagę wybierając wykonawcę mikroelektrowni słonecznej.

Na rynku branży fotowoltaicznej działa bardzo wiele firm, ale nie wszystkie zasługują na zaufanie. Przed wyborem wykonawcy zapytajcie o następujące kwestie:

• Jak długo wykonawca działa na rynku i jakie ma doświadczenie? Sprawdzcie liczbę realizacji, referencje, a jeśli to możliwe, to skontaktujcie się także z klientami tej firmy, zwłaszcza tymi, którzy już dłużej użytkują instalację.
• Czy firma instalatorska posiada ubezpieczenie OC i jak długo działa na rynku? Inwestycja ma służyć długie lata, warto więc wybrać wykonawcę, który nie zniknie z rynku w ciągu roku lub kilku miesięcy.
• Czy firma wykonawcza zapewnia sprawny kontakt i przejrzyste, wiarygodne kalkulacje – kosztów, szacowanego okresu zwrotu itd.?
• Jakie są warunki gwarancji oferowanego systemu, co obejmują?
• Jakie są warunki serwisowania instalacji – reakcja na błędy pracy i uszkodzenia?
• Czy panele (i podzespoły) posiadają odpowiednie certyfikaty?
• Czy producent prowadzi serwis i dystrybucję w Europie?
• Czy klientom udostępniana jest jasna i czytelna instrukcja użytkowania instalacji?
• W jaki sposób będzie realizowany nadzór nad parametrami pracy tej instalacji - stacja pomiarowa, dostęp do parametrów pracy za pomocą telefonu komórkowego/tabletu/komputera, automatyczne nadzorowanie jej pracy?

Pamiętajcie także, że w przypadku rozważania inwestycji w system fotowoltaiczny zawsze należy zapoznać się z ofertami kilku przedsiębiorstw lub skontaktować się z niezależnym ekspertem.

Ewa Grochowska

Źródła:

- polskiinstalator.com.pl
- easysolar.pl
- kotly.pl
- youtube.com (1)
- youtube.com (2)

FOTO: energiapolska.pl/wp-content

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach