Najpierw diagnoza, potem leczenie. To podstawowa zasada powrotu do zdrowia jeżeli zachorujemy. Podobnie jest z naturą. Jeżeli oddychamy zanieczyszczonym powietrzem to najpierw powinniśmy dowiedzieć się dlaczego tak jest a potem podjąć odpowiednie działania żeby stało się czystsze. Wiedzą o tym w Raciborzu, gdzie od blisko trzech dekad realizowane są projekty ograniczające tam zjawisko niskiej emisji.
Badania jakości powietrza na terenie gminy wykazują, szczególnie w okresie zimowym, występowanie przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń pyłu PM 10 oraz zawartości w powietrzu benzoalfapirenu.
Wysokie poziomy tych substancji w atmosferze powodowane są w dużej mierze przez niską emisję, której źródłem są m.in. przestarzałe piece węglowe w budynkach mieszkalnych. Stąd ograniczanie niskiej emisji jest od lat jednym z priorytetowych działań raciborskiego samorządu.
Pierwszy system dofinansowania modernizacji indywidualnych źródeł ciepła, finansowany ze środków pochodzących z opłat i kar za gospodarcze korzystanie ze środowiska, został uruchomiony w 1998 roku.
Był on początkowo skierowany tylko do właścicieli budynków mieszkalnych modernizujących źródła ciepła. Stopniowo rozszerzano go na właścicieli i najemców lokali mieszkalnych, później również na podmioty prowadzące działalność gospodarczą.
Od początku funkcjonowania systemu do połowy października bieżącego roku z dofinansowania skorzystało 739 beneficjentów.
W miejsce starych źródeł opalanych paliwem stałym wprowadzono 677 kotłów gazowych, 10 olejowych, 5 kotłów opalanych drewnem, 1 pompę ciepła, 15 obiektów włączono do sieci cieplnej, a w 36 zainstalowano ogrzewanie elektryczne. Miasto na ten cel wydało ponad 1 920 000 zł.
Sukces tego projektu spowodował, że władze samorządowe poszły o krok dalej i zainteresowały się kolejnymi źródłami energii odnawialnej. Tym samym do dofinansowań związanych z modernizacją palenisk węglowych, dołączony został montaż kolektorów słonecznych i pomp ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
Działania te do tej pory przynoszą podwójny efekt ekologiczny – ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz wzrost wykorzystania energii odnawialnej. Od 2009 r. do teraz, angażując w te działania ponad 824 000 zł, dofinansowano montaż 18 pomp ciepła i 160 instalacji solarnych o łącznej powierzchni czynnej 902 m2.
Od 2007 r. z udziałem środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach realizowany jest w mieście Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE). Jest to system dotacji skierowany do właścicieli budynków jednorodzinnych.
Zasadnicza różnica obu systemów, oprócz wysokości dofinansowania, polega na tym, że ze środków WFOŚiGW dotację można otrzymać również na nowoczesne retortowe kotły na paliwo stałe.
W latach 2007-2009, w pierwszej edycji programu, zmodernizowano 200 kotłowni, w których zainstalowano 169 kotłów retortowych opalanych eko-groszkiem, 30 kotłów gazowych i 1 kocioł opalany drewnem.
W drugiej edycji (lata 2010-2012), zainstalowano 82 nowoczesne kotły oraz 81 instalacji solarnych. Od 2013 r. realizowana jest trzecia edycja programu w ramach, której przewidywane jest zmodernizowanie kolejnych 105 źródeł ciepła i montaż 75 instalacji kolektorów słonecznych.
Od 2014 r. realizacja programu częściowo jest finansowana w ramach ogłoszonego przez NFOŚiGW Programu KAWKA. Łącznie w ramach Programu ograniczania niskiej emisji od 2007 r. do października ubiegłego roku zainstalowano 307 nowoczesnych kotłów w budynkach jednorodzinnych i 106 instalacji solarnych o łącznej powierzchni czynnej 560 m2.
W ramach PONE w roku ubiegłym zodernizowanych zostało kolejnych 25 kotłowni i zamontowanych 10 instalacji solarnych. W ramach programu KAWKA będzie to 10 kotłowni w domach jednorodzinnych i 15 w lokalach mieszkalnych w zabudowie wielorodzinnej oraz 15 instalacji solarnych.
Krokiem na drodze do ograniczenia niskiej emisji w Raciborzu są stopniowo realizowane termomodernizacje budynków użyteczności publicznej. Przeprowadzono ją m.in. w Szkole Podstawowej nr 15 przy ul. Słowackiego 48.
Autor zdjęć: UM Racibórz
Kolejnym krokiem na drodze do ograniczenia niskiej emisji w Raciborzu są stopniowo prowadzone działania modernizacyjne i termomodernizacyjne w budynkach użyteczności publicznej oraz zasobach mieszkaniowych gminy.
W 2010 r. miasto opracowało „Program poprawy efektywności wykorzystania energii w obiektach kulturalnych i oświatowych oraz innych wybranych obiektach gminy Racibórz”. Program obejmował analizę zużycia oraz kosztów nośników energii (paliw, energii elektrycznej, ciepła sieciowego) w 35 obiektach użyteczności publicznej własności gminy, w latach 2007-2009.
Wśród analizowanych obiektów znalazło się 13 przedszkoli, 8 szkół podstawowych, 3 zespoły szkolno-przedszkolne, 4 gimnazja, żłobek, muzeum, Raciborskie Centrum Kultury, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna, Arboretum Bramy Morawskiej, a także budynki Urzędu Miasta i Urzędu Stanu Cywilnego.
Obiekty zostały sklasyfikowane ze względu na jednostkowe zużycie wszystkich paliw i energii. Dla wybranych 14 dokonano bardziej szczegółowej analizy. Objęła ona stan obiektów, wykorzystanie energii, propozycje przedsięwzięć służących poprawie ich efektywności energetycznej z uwzględnieniem wykorzystania OZE, informacje o opłacalności ekonomicznej i możliwych do uzyskania oszczędności energii.
Dla 11 obiektów opracowano audyty energetyczne. Program oraz audyty zostały sfinansowane ze środków WFOŚiGW w Katowicach, które miasto otrzymało jako nagrodę w konkursie EkoGmina’2009.
W sumie od 2011 r. przeprowadzono termomodernizację m.in. Szkoły Podstawowej nr 5 przy ul. Bojanowskiej 5, Przedszkola nr 20 przy ul. Polnej 25a, Przedszkola nr 14 przy ul. Słonecznej 31, Żłobka przy ul. Słonecznej 9, Szkoły Podstawowej nr 15 przy ul. Słowackiego 48, Przedszkola nr 11 przy ul. Jana 20, Przedszkola nr 26 przy ul. Żółkiewskiego 26.
Obecnie w trakcie realizacji jest termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Cecylii 30 i Gimnazjum nr 2 przy ul. Elżbiety 14. Zakończenie tych inwestycji planowane jest w tym roku.
Kolektory słoneczne to tanie źródło energii potrzebnej m.in. do ogrzania ciepłej wody użytkowej. W 2010 r. zainstalowano je na Arenie Rafako - hali widowiskowo-sportowej Ośrodka Sportu i Rekreacji w Raciborzu przy ul. Łąkowej 31
Autor zdjęcia: Marek Kuder
Kolektory słoneczne to tanie źródło energii potrzebnej m.in. do ogrzania ciepłej wody użytkowej. Z tego też względu władze samorządowe Raciborza postanowiły wyposażyć w nie budynki użyteczności publicznej.
W 2010 r. zainstalowano je na obiekcie Areny Rafako - hali widowiskowo-sportowej Ośrodka Sportu i Rekreacji w Raciborzu przy ul. Łąkowej 31. Z kolei w 2011r. instalacja solarna została zamontowana na potrzeby szatni sportowych Ośrodka Sportu i Rekreacji w Raciborzu przy ul. Zamkowej 4.
Dwa lata temu otrzymał ją budynek Centrum Matki z Dzieckiem MAJA przy ul. Sempołowskiej 5. W ubiegłym roku został oddany do użytku Aquapark H2Ostróg przy ul. Zamkowej, który także wyposażony został w kolektory słoneczne.
Źródłem niskiej emisji jest także miejska komunikacja. W celu ograniczenia jej wpływu na czystość powietrza w mieście, w latach 2010-2013, dokonano wymiany jej taboru na autobusy spełniające normy emisji spalin EURO 5.
Źródłem niskiej emisji, obok palenisk domowych, jest także miejska komunikacja. W celu ograniczenia jej wpływu na czystość powietrza w mieście, w latach 2010-2013 dokonano wymiany jej taboru.
Projekt: „Rozwój transportu publicznego w gminie Racibórz poprzez zakup taboru autobusowego" realizowany przez Przedsiębiorstwo Komunalne sp. z o. o. w Raciborzu został sfinalizowany w 2013 roku.
Współfinansowany był on ze środków RPO Województwa Śląskiego. W sumie zakupiono 18 nowych autobusów do komunikacji miejskiej, spełniających normy emisji spalin EURO 5. Wartość projektu wyniosła 11 722 517,44 zł (w tym 6 716 514,27 zł ze środków RPO Województwa Śląskiego). Obecnie miejska komunikacja dysponuje 22 autobusami.
W ubiegłym roku Racibórz razem z Instytutem Energetyki Odnawialnej (IEO) oraz Raciborską Izbą Gospodarczą (RIG) zorganizował VII Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej i Biomasy. Towarzyszyły mu Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej – Racibórz 2014.
Trudno byłoby wprowadzać działania z zakresu ograniczania niskiej emisji bez pełnej akceptacji mieszkańców. Dlatego też miasto prowadzi szeroką edukację ekologiczną, w którą włączają się uczniowie szkół, Miejska i Podstawowa Biblioteka Publiczna, policja oraz straż miejska. Wydawane są ulotki, organizowane prelekcje i festyny.
Miasto zaangażowało się również w promocję stosowania systemów energetyki odnawialnej. W 2013 r., w Partnerstwie ze Statutowym Miastem Opawa (Republika Czeska) oraz Raciborską Izbą Gospodarczą oraz Opawską Izbą Gospodarczą, Racibórz był organizatorem I Międzynarodowej konferencji „Odnawialne źródła energii szansą rozwoju polsko-czeskiego pogranicza”.
W ubiegłym roku Racibórz razem z Instytutem Energetyki Odnawialnej (IEO) oraz Raciborską Izbą Gospodarczą (RIG) zorganizował VII Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej i Biomasy. Towarzyszyły mu Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej – Racibórz 2014.
Organizowane cyklicznie od siedmiu lat Forum stanowi jedyne w tej skali spotkanie osób z instytucji branżowych, ze strony producentów i dystrybutorów (polskich i zagranicznych) oraz instalatorów kolektorów słonecznych i systemów fotowoltaicznych, a także świata nauki przedstawicieli rządu, samorządów i polityków.
Nadrzędnym jego celem jest stworzenie szerokiej, krajowej platformy dla prezentacji wyników badań z rynków odnawialnych źródeł energii w Polsce na tle europejskim, wymiany poglądów, doświadczeń i osiągnięć gospodarczych oraz technologicznych branży, a także konsolidacja polskiego środowiska naukowego i szeroko rozumianego otoczenia biznesu związanego z sektorem OZE oraz przemysłu (tzw. zielonej gospodarki).
Na przykładzie Raciborza widać jak ważna jest konsekwencja w działaniach proekologicznych, w tym tych związanych z dbałością o czyste powietrze. Bez niej trudno byłoby dzisiaj mówić o sukcesie, który w tym zakresie odniosło to miasto.
Wincenty Bryński
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
 |
Autor artykułu:
Planergia |
Planergia to zespół doświadczonych konsultantów i analityków posiadających duże doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania ze środków pomocowych UE oraz opracowywaniu dokumentów strategicznych. Kilkaset projektów o wartości ponad 1,5 mld zł to nasza wizytówka.
Planergia to także dopracowane eko-kampanie, akcje edukacyjne i informacyjne, które planujemy, organizujemy, realizujemy i skutecznie promujemy.
