Polityka energetyczno-klimatyczna Unii Europejskiej, a także zmiana trendów w gospodarce światowej, gdzie coraz większe znaczenie ma wykorzystanie nowych technologii, także tych niskoemisyjnych i czystych, to jedne z głównych przyczyn rozwoju sektora odnawialnych źródeł energii (OZE).

Jednym z nich jest rozwój i wykształcenie wykwalifikowanej kadry specjalistów. Mowa tu zarówno o inżynierach (technologach czy projektantach) odpowiedzialnych za stronę techniczną przedsięwzięcia, jak i specjalistów z obszaru nauk ekonomicznych i prawnych, którzy będą zajmowali się kwestiami związanymi z planowaniem inwestycji oraz analizą jej opłacalności.

Realizuje się też projekty unijne związane z tą problematyką, które mają wykształcić kadrę do prowadzenia zajęć z OZE.

Kształcimy kadry

24 listopada 2009 r. Ministerstwo Gospodarki w piśmie wystosowanym do Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej (PIEO) w Warszawie poprosiło o opinię w zakresie potrzeby stworzenia nowego zawodu z dziedziny OZE.

W odpowiedzi PIEO potwierdziło konieczność wykształcenia specjalistów z tego zakresu, jednakże przy założeniu, że nowy program kształcenia uwzględni wymagania stawiane przez Unię Europejską w Dyrektywie 2009/28/WE.

Celem projektu „Kształcenie w dziedzinie odnawialnych źródeł energii - wymiana doświadczeń kadry edukacyjnej” jest uzyskane nowych kwalifikacji poprzez udział w programie łączącym elementy teorii, praktyki, metodyki i dydaktyki.

Program adresowany jest do nauczycieli zawodu z Małopolski i Śląska, którzy zainteresowani są możliwościami wykorzystania wiedzy o odnawialny źródłach energii podczas swoich zajęć lekcyjnych i chcą poznać metody nauczania oraz pomoce dydaktyczne stosowane przez niemieckie placówki oświatowe przy realizacji zajęć szkolnych.

Podczas tygodniowego pobytu w Niemczech, w Punkcie Energetycznym Internationaler Bund w Dreźnie, 15 nauczycieli zawodu o specjalności elektryk, elektronik, mechatronik uczestniczy w wykładach i warsztatach poświęconych różnym aspektom teorii oraz praktycznego wykorzystania energii wodnej, wiatrowej, geotermii, biomasy, fotowoltaiki oraz paneli solarnych.

Jak to robimy w szkołach ponadgimnazjalnych

Do roku 2020 Polska musi zwiększyć do 15 proc., z obecnych 3,8 proc. udział energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Jeśli nie osiągniemy tego poziomu, nasz kraj będzie musiał kupować tak zwane zielone certyfikaty od krajów mających nadwyżki w produkcji energii odnawialnej.

Jak wynika z raportu przeprowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2009 roku, mieszkańcom Polski brakuje m.in. wiedzy na ten temat (23 proc.). Z powyższego wynika ogromna potrzeba edukacji w zakresie OZE.

Spółka Ekspert-Sitr w Koszalinie, która działa w rolnictwie i od wielu lat specjalizuje się w tematyce OZE doszła do wniosku, iż nowy program kształcenia powinien zostać opracowany i wdrożony w szkołach ponadgimnazjalnych i zawodowych, które kształcą w zawodach rolniczych.

Wynika to z braku kompleksowych praktycznych programów nauczania o tematyce OZE w szkołach ponadgimnazjalnych, braku opracowanych metod nauczania związanych z tą tematyką pozwalających na właściwe prowadzenie edukacji, braku modeli praktycznych związanych z tematyką OZE ułatwiających edukację.

Obecnie potrzebę zatrudnienia specjalistów z zakresu OZE potwierdzają przedsiębiorstwa zajmujące się tą tematyką (firmy dystrybucyjne i doradcze) oraz centra ekologiczne.

Według Europejskiej Rady Energii Odnawialnej (EREC) oraz Greenpeace. w Europie w sektorze OZE zatrudnionych jest obecnie ponad 450 tys. osób, jednocześnie szacuje się, że do 2030 r. ilość miejsc pracy wzrośnie do 8 mln, z czego 6,9 mln ludzi zajmie się produkcją zielonej energii a 1,1 mln znajdzie zatrudnienie w przedsiębiorstwach wdrażających technologie i urządzenia oszczędzające energię.

Zatem stworzenie takiego programu (wraz z metodyką nauczania oraz modelami praktycznymi) pozwoli w przyszłości na uzyskanie kwalifikacji przez uczniów i znacznie zwiększy ich szansę zatrudnienia na rynku pracy.

Opracowanie i wdrożenie praktycznego programu nauczania z zakresu odnawialnych źródeł energii w szkołach ponadgimnazjalnych kształcących w zawodach o profilu rolniczym zakończono w 2013 roku.

Jest to pierwszy tak kompleksowy projekt wzmacniający potencjał i kompetencje uczniów szkół rolniczych w Polsce w zakresie OZE.

Przykład z Rudy Śląskiej

W jednej ze szkół w Rudzie Śląskiej otwarto pracownię energetyki odnawialnej wyposażoną m.in. w kolektory słoneczne i panel fotowoltaiczny. Z pracowni mogą korzystać uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6, którzy we wrześniu rozpoczną naukę zawodu - technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej.

Udało się zorganizować nowoczesną pracownię, w której będzie można dowiedzieć się wszystkiego na temat pozyskiwania energii z sił natury. Energia odnawialna to obecnie modny kierunek na studiach, kierunek z ogromną przyszłością.

Patronat merytoryczny nad szkołą będzie sprawować Politechnika Śląska w Gliwicach. Wykładowcy tej uczelni będą gościnnie uczestniczyć w zajęciach.

Z kolei uczniowie będą mieli okazję - mniej więcej raz w miesiącu - wziąć udział w zajęciach laboratoryjnych w tej szkole wyższej.

Pracownia została wyposażona w wiele urządzeń, które zostaną wykorzystane w dydaktyce. Umieszczono tutaj m.in. panel fotowoltaiczny, trzy kolektory słoneczne, w tym jeden wraz z instalacją, odwracalne ogniwo paliwowe, które wytwarza energię elektryczną z wodoru. W specjalistyczne oprogramowanie do obliczeń zostały wyposażone także komputery.

Ponadto z zakupionych elementów złożony zostanie nieduży wiatrak o mocy 400 W. Nie moc jest tu istotna, a cele dydaktyczne. Wiatrak zostanie zamontowany na dachu, będzie także dostępne oprzyrządowanie obliczeniowe, za pomocą którego uczniowie wyliczą np. ilość uzyskanej energii elektrycznej z wiatru na Śląsku.

Celem kierunku technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej jest przygotowanie uczniów do pracy z najnowocześniejszymi systemami energetyki odnawialnej.

Uczniowie będą uczyć się m.in. montażu urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, dowiedzą się, jak należy je konserwować oraz jak przeprowadzić konieczne naprawy.

Jak to robimy na uczelniach

Wyższa Hanzeatycka Szkoła Zarządzania w Słupsku otworzyła nowy kierunek związany z odnawialnymi źródłami energii. Chodzi o podyplomowe studia na kierunku zarządzanie i inwestycje w odnawialnych źródłach energii.

Szkoła Zarządzania otrzymała na ten cel dotację przyznaną w konkursie zorganizowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie. Dlatego nauka na tym kierunku będzie bezpłatna.

Projekt zakłada utworzenie i realizację interdyscyplinarnego kierunku studiów podyplomowych poświęconych zagadnieniu odnawialnych źródeł energii. Kształcić tam będą wybitni specjaliści – praktycy.

Program studiów zawiera podstawowe treści merytoryczne w zakresie energetyki i pozyskiwania surowców dla energetyki rozszerzone o zagadnienia przedsiębiorczości. Uzupełnieniem dydaktyki będzie udział słuchaczy w konferencjach, warsztatach integracyjnych oraz dla najlepszych studentów wyjazdy studyjne.

Środki, które były do rozdysponowania w konkursie, pochodziły z funduszy unijnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Priorytet IV.

W programie tych studiów uwzględniono także wprowadzenie do energetyki jądrowej, biorąc pod uwagę fakt jej obecności w strategii rozwoju państwa do 2030 roku.

Studia adresowane są również do pracowników administracji lokalnej, zainteresowanych nowymi i odnawialnymi źródłami energii.

Zakres tematyczny studiów jest imponujący. To m. in. zasoby energetyczne świata, turbiny i elektrownie wodne, energetyka wiatrowa, geotermia, pompy ciepła, energetyka słoneczna, energia wód i oceanów, gaz łupkowy, kierunki rozwoju energetyki jądrowej, prawo energetyczne i budowlane, zagadnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Uczelnia otrzymała kompleksowe wsparcie techniczne oraz merytoryczne przygotowujące do wprowadzenia nowego kierunku nauczania. Została wyposażona w mobilne zestawy edukacyjne do prowadzenia eksperymentów związanych z energią odnawialną wraz z oprogramowaniem.

Wykładowcy wzięli udział w szkoleniach z tematyki OZE oraz zostali przygotowani do prowadzenia zajęć metodą projektową. Studenci otrzymali możliwość odbycia praktyk zawodowych w przedsiębiorstwach działających w tym sektorze.

Projekt założył stworzenie nowych powiązań business to education między uczelnią a przedsiębiorstwami, w których będą odbywały się praktyki.

Grażyna Kurowska