Kosztowała prawie 4,5 mln zł, z czego większość pokryły środki unijne (w 85 proc.). Rudzka elektrownia, zlokalizowana w dzielnicy Czarny Las, zajmuje powierzchnię prawie 20 tysięcy metrów kwadratowych, to wielkość boiska piłkarskiego. Instalacja dostarczy rocznie ok. 300 MWh energii.

To dwukrotnie więcej niż zużywa należący do Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów (GPW) obiekt w Rudzie Śląskiej, zaopatrujący w wodę kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców miasta i okolic - Bytomia, Gliwic, Pyskowic, Rudy Śląskiej, Tarnowskich Gór, Toszka, Zabrza i Zbrosławic.

Fotowoltaika to metoda uzyskiwania prądu bezpośrednio ze słońca. Panel fotowoltaiczny, w odróżnieniu od kolektorów słonecznych, wytwarzających energię cieplną, produkuje energię elektryczną.

Zwolennicy fotowoltaiki podkreślają, że jest to bardzo korzystne rozwiązanie pozwalające zaoszczędzić na zakupach energii. W woj. śląskim na montaż takiej instalacji zdecydował się m.in. szpital reumatologiczno-rehabilitacyjny w Ustroniu.

Pierwsza użytkowa instalacja fotowoltaiczna w woj. śląskim powstała na kościele w parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie, z inicjatywy jej proboszcza. Największa elektrownia fotowoltaiczna w Polsce, o mocy 1 MW energii, działa w Wierzchosławicach w woj. małopolskim.

W ciągu najbliższych trzech lat GPW planuję budowę kilku elektrowni fotowoltaicznych o łącznej mocy ok. 5 MW. Chce także budować niewielkie elektrownie wodne o mocy 1,5 MW.

Zaglądam w dół i w górę

Czarny Las to dzielnica położona poza centrum miasta, ulokowana niedaleko Tesco. Sporo nieużytków i terenów poprzemysłowych. Instalacja fotowoltaiczna zwraca uwagę, bo znajduje się najwyżej w okolicy.

Najpierw wchodzimy do wnętrza wzgórza. Jesteśmy w magazynie wody z 12 czynnymi zbiornikami (każdy gromadzi 3 200 m3). W środku, za żelbetonowymi murami nic nie słychać mimo, że płynie w nich woda aż z Dziećkowic, wodociągiem o średnicy 1,4 metra.

- Może nim swobodnie przejść człowiek - mówi Grzegorz Kamiński, mistrz na oddziale sieci magistralnej GPW - Tu gdzie jesteśmy to bufor, zapas wody dla mieszkańców okolicznych miast, gdyby np. awarii uległa centralna magistrala.

Wyjście na zewnątrz paraliżuje. Jest zimno, poniżej zera i wieje silny wiatr. Stromymi schodami wchodzimy teraz na górę. Przede mną morze paneli – jeszcze nigdy czegoś takiego nie widziałam.

- Na instalację składa się 1296 monokrystalicznych paneli fotowoltaicznych o mocy 240 Wp. To specjalna jednostka mocy dla paneli fotowoltaicznych – mówi Kamiński.

Moc zainstalowana całej instalacji to 300 MWh energii, która jest w stanie zaspokoić potrzeby energetyczne 100 gospodarstw domowych przez okres 1 roku. Generalnym wykonawcą jest firma RenCraft z Bydgoszczy.

-  Oprócz paneli, instalacja wyposażona jest w 18 inwerterów, czyli przetworników prądu stałego na prąd zmienny światowej firmy SMA, które umożliwiają codzienną kontrolę uzysku energii ze słońca. Pozostała energia przekazywana jest do sieci dystrybucyjnej Tauron za pośrednictwem stacji transformatorowej. Muszę też nadmienić, że zarówno góra, jak i dół są bezobsługowe. Oczywiście konserwujemy te instalacje, ale nie musimy ich pilnować – wyjaśnia Grzegorz Kamiński.

Budowa elektrowni fotowoltaicznej, dofinansowanej z zewnętrznych środków unijnych albo funduszy ekologicznych, zwraca się w 2-3 lata. Bez dofinansowania zwrot następuje w ciągu 7-10 lat. Jak na instalację energetyczną jest to całkiem przyzwoita stopa zwrotu.

Korzyść dla firmy i mieszkańców

Działające na obszarze 4,3 tys. km2. Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów jest największą w Polsce firmą wodociągową. Codziennie dostarcza prawie 370 tys. m3 wody mieszkańcom ponad 60 miast i gmin woj. śląskiego. W sumie z wody z GPW korzysta ok. 3,5 mln osób. Firma czerpie energię elektryczną z ponad 30 lokalizacji w woj. śląskim.

Oddział GPW w Rudzie Śląskiej-Czarnym Lesie jest przykładem wykorzystania odnawialnych źródeł energii w samym centrum wysoko zurbanizowanej aglomeracji. Poza oczywistą korzyścią energetyczną, inwestycja na Śląsku przyczynia się także do ochrony środowiska.

Dzięki wykorzystaniu fotowoltaiki, roczna emisja szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery spadnie o ok. 223 ton. Wyliczono, że to tyle CO2, ile ok. 74 tys. mieszkańców Rudy Śląskiej emituje codziennie do atmosfery. W powietrze nie trafi także 0,2 tony dwutlenku siarki, 0,35 tony tlenków azotu oraz 0,10 tony pyłów.

Na Górnym Śląsku najwięcej energii elektrycznej pochodzi z tradycyjnych elektrowni węglowych. W rejonie stanowiącym nieco ponad 2 proc. powierzchni kraju, koncentruje się do 25 proc. emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów. W Górnośląskim Okręgu Przemysłowym na każdy kilometr kwadratowy przypada ok. tysiąc ton pyłów rocznie.

Inwestowanie w fotowoltaikę ma nie tylko aspekt ekologiczny, ale także ekonomiczny, ponieważ energia elektryczna do napędzania np. pomp i infrastruktury zbiorników oraz obsługi sieci, to znaczący koszt dla przedsiębiorstwa - tym samym co najmniej kilkanaście procent ceny wody dla odbiorców to koszty energii. Dzięki pozyskiwaniu jej ze słońca możliwa będzie obniżka kosztów.

Przedstawiciele GPW podkreślają, że śląska inwestycja dowodzi, iż elektrownie słoneczne nie muszą być domeną terenów mniej zurbanizowanych lub rolniczych, głównie w centralnej i północnej Polsce. Przedsięwzięcie zrealizowano w sercu śląskiej aglomeracji, w mieście, gdzie znajduje się najwięcej czynnych kopalń węgla kamiennego.

Grażyna Kurowska