Przygotowujesz się do wymiany systemu grzewczego w swoim domu jednorodzinnym. Co należy wziąć pod uwagę? Od czego zacząć? Na czym nie oszczędzać (lub robić to wraz z rzetelnym doradcą)? Jaka powinna być kolejność prac? Gdzie szukać finansowego wsparcia? Podpowiadamy.

Krok pierwszy – termomodernizacja

Nie, nie zaczynasz od wymiany starych grzejników na nowe, ani od wymiany kotła na ten piątej klasy lub ekodesing. Dlaczego? Bo będą to pieniądze wyrzucone w błoto, jeśli nie przeprowadzisz najpierw termomodernizacji domu, najlepiej kompleksowej.

Jedno jest pewne – w przypadku domów o niskim standardzie energetycznym lepsza jest nawet niekompletna termomodernizacja niż całkowity jej brak. Termomodernizacja to nic innego, jak uszczelnienie budynku w taki sposób, ażeby ciepło z niego nie uciekało. Im mniejsze straty ciepła, tym budynek bardziej energooszczędny, a rachunki za ogrzewanie niższe.

Którędy ucieka ciepło? Przez system wentylacyjny – od 10 do 40 proc., przez dach – od 15 do 25 proc. i tyle samo przez okna, przez podłogę – od 5 do 15 proc., przez ściany – od 15 do 25 proc. Wszędzie tam powstają mostki termiczne, stanowiące wrota ucieczki ciepła z budynku, co przekłada się na wysokość rachunków za ogrzewanie.

Jakie są orientacyjne koszty termomodernizacji?

• ocieplenie ścian zewnętrznych – od 150 do 250 zł/m2,
• ocieplenie stropu pod poddaszem nieogrzewanym – od 80 do 100 zł/m2,
• ocieplenie dachu nad poddaszem ogrzewanym – od 100 do 150 zł/m2,
• ocieplenie stropu nad piwnicą – 100 zł/m2,
• wymiana okien – od 800 do 1.200 zł/m2,
• modernizacja instalacji wewnętrznej centralnego ogrzewania – ok. 40 zł/m2,
• modernizacja instalacji ciepłej wody – nie jest możliwe oszacowanie kosztów ze względu na bardzo różne rozwiązania instalacyjne istniejących systemów i możliwości ich usprawnienia.

Koszt kompleksowej termomodernizacji budynku wynosi zatem od 200 do 400 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Dla budynku o powierzchni użytkowej 150 m2 to wydatek od 30.000 do 60.000 zł. Uwaga! To są koszty orientacyjne, które mogą być wyższe lub niższe, w zależności od stanu konkretnego budynku.

Niezależnie jednak od jednostkowych różnic, termomodernizacja jest drogą inwestycją. Czy można ją sfinansować ze wsparciem z zewnątrz? O tym napiszemy w dalszej części artykułu.

Więcej o termomodernizacji i różnych jej aspektach pisaliśmy na portalu między innymi w tych artykułach:

• Termomodernizacja – ile trzeba wydać najpierw, żeby później wydawać mniej?
• Termomodernizacja – wystrzegaj się tych błędów!
• Niedogrzane domy – problem właścicieli i państwa

Krok drugi – ile ciepła potrzebuje budynek?

Po wykonaniu niezbędnych prac termomodernizacyjnych przychodzi pora na ustalenie, ile rzeczywiście dom, w którym mieszkasz, potrzebuje energii. To bardzo ważny etap i na nim możesz poczynić pewne oszczędności.

Chodzi bowiem o to, żeby twój zmodernizowany system ogrzewania, przede wszystkim moc kotła (niezależnie od paliwa, którego będzie potrzebował), nie przekraczała potrzeb domu. Przewymiarowana instalacja grzewcza, a więc taka, której moc jest zbyt wysoka w stosunku do potrzeb budynku, sprawi że urządzenia zużyją zbyt wiele energii, za którą musisz zapłacić (rachunki!), a dom będzie przegrzany, co obniży komfort życia mieszkańców. To niepotrzebne marnotrawstwo.

Z kolei niedoszacowanie potrzeb cieplnych budynku, a więc zbyt niska moc instalacji grzewczej przyniesie dyskomfort w postaci zimnych pomieszczeń, czyli to, czemu ma przeciwdziałać wymiana instalacji na nową.

Jakie jest zapotrzebowanie twojego domu na ciepło? Można to sprawdzić na dwa sposoby. Pierwszy to wybranie któregoś z kalkulatorów internetowych i samodzielne obliczenie zapotrzebowania budynku na ciepło.

Można np. skorzystać w tym celu z tych przykładowych kalkulatorów efektywności energetycznej:

• http://eko.org.pl/energia/heatmaster/heatmaster.php#HeatMaster
• http://thermo-vitae.eu/oferta/kalkulator-kosztow-ogrzewania/
• http://www.oszczednydom.pl/programs/kalkulator/

Tego typu programów jest w sieci wiele i można dokonać obliczeń wykorzystując kilka z nich, a potem porównać wynik końcowy.

Naszym zdaniem jednak wynik ten będzie obarczony błędem, bo możemy pewnych danych nie znać, pomylić je lub źle zinterpretować. Zdecydowanie lepiej skonsultować się w sprawie zapotrzebowania budynku na ciepło z fachowcem, który precyzyjnie obliczy, jaką moc powinna mieć instalacja grzewcza w tym konkretnym przypadku. To koszt około 1.000-1.800 zł, ale wiedza o tym, ile energii potrzebuje twój budynek do ogrzania, pozwoli uniknąć błędów przy wyborze kotła i reszty instalacji. Takie błędy są jeszcze kosztowniejsze.

Krok trzeci – wybór najlepszego rozwiązania

Przychodzi pora na wybór systemu ogrzewania, który ma zastąpić ten przestarzały. Zakładamy, że twój dom nie ma dostępu do sieci miejskiej, co byłoby najprostszą opcją i bardzo wygodną.

Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, to pozostają następujące warianty systemu ogrzewania domu jednorodzinnego:

• ogrzewanie elektryczne – to instalacja prosta, czysta (brak spalin, popiołu), bezpieczna (nie ma ryzyka np. wybuchu urządzenia grzewczego) oraz niski koszt zakupu urządzeń. I tu zalety się kończą, a pojawia podstawowa wada tego systemu, jaką jest koszt. To bardzo droga opcja ogrzewania (Polska ma obecnie najwyższe ceny prądu w Europie). Lepiej zaplanować ten typ ogrzewania jako uzupełniający, np. pracę kominka, pompy ciepła, kotła na paliwo stałe lub jako po prostu system rezerwowy w razie awarii podstawowego.
• ogrzewanie gazowe (gazem ziemnym lub płynnym) – to możliwość do wykorzystania, gdy masz dostęp do sieci, choć przyłącze do niej może kosztować nawet do kilkunastu tysięcy złotych (gdy jeszcze go nie masz). W drugiej opcji pozostaje gaz płynny z butli. Gaz to również czysty system ogrzewania (bez sadzy i popiołu), praktycznie bezobsługowy, a ponadto, w polskich warunkach, tańszy od ogrzewania olejem opałowym. Trzeba tylko pamiętać o systematycznych przeglądach instalacji.
• ogrzewanie kominkowe – w tym typie ogrzewania kominek musi mieć szczelnie zamknięte szklane drzwiczki plus jeden z dwóch systemów: system dystrybucji gorącego powietrza (DGP) lub tzw. płaszcz wodny, który współpracuje z instalacją centralnego ogrzewania. To drugie rozwiązanie jest znacznie droższe, ale za to może być wykorzystane do podgrzewania c.w.u.
• ogrzewanie pompą ciepła – to urządzenie nie potrzebuje wiele energii (oprócz prądu do rozruchu i podtrzymania pracy), bowiem pobiera ciepło do ogrzania domu z otoczenia (w zależności od typu pompy – z gruntu, wody lub powietrza). To czysty i bezobsługowy system, ale sam zakup pompy ciepła to duży wydatek, nawet kilkudziesięciu tysięcy zł.
• ogrzewanie kotłem na paliwo stałe – zdecydowanie najpopularniejszy sposób ogrzewania domu. Inwestując w ten typ systemu, wybieramy pomiędzy urządzeniami pracujący na węgiel kamienny, ekogroszek, drewno opałowe czy też biomasę (np. pellety). Warto pamiętać, że od lipca 2018 r. na polskim rynku w sprzedaży są tylko kotły klasy piątej, a w 2020 r. wchodzi w życie dyrektywa ecodesign jeszcze bardziej zaostrzająca przepisy związane z ochroną środowiska.

Więcej o różnych typach ogrzewania pisaliśmy w tych artykułach:

• Kocioł gazowy i instalacja c.o. - dobierz je z głową
• Pompa ciepła i kaloryfery? A dlaczego nie
• Pompa ciepła i kocioł kondensacyjny – czy taka hybryda ma sens?
• Ogrzewanie podłogowe

Krok czwarty – poszukaj dofinansowania

Jakkolwiek liczyć – kompleksowa wymiana systemu grzewczego w domu jednorodzinnym, wliczając termomodernizację, to inwestycja, z którą nie każdy właściciel domu jednorodzinnego jest w stanie uporać się samodzielnie. Dlatego warto rozejrzeć się za możliwościami dofinansowania tego przedsięwzięcia ze źródeł zewnętrznych.

Najważniejszych programem, na który powinieneś zwrócić uwagę, jest Program Czyste Powietrze, który rozpoczął się w 2018 r. i potrwa aż do 2029 r. Tu znajdziesz wsparcie, którego potrzebujesz – m.in. na wymianę kotła dotychczasowego systemu ogrzewania i termomodernizację. Program skierowany jest do właścicieli lub współwłaścicieli domów jednorodzinnych, a także do osób, które posiadają zgodę na rozpoczęcie budowy.

Co można zrobić za uzyskanie pieniądze?

• wymienić stary kocioł i kupić nowy, który musi spełniać kryteria programu;
• wymienić okna i drzwi;
• założyć lub zmodernizować instalację c.o. i c.w.u.;
• docieplić ściany budynku;
• zamontować wentylację mechaniczną z rekuperatorem;
• założyć instalację OZE (np. panele fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompę ciepła).

Program oferuje wsparcie w dwóch wariantach – w formie dotacji i w formie pożyczki. Od 1 stycznia 2019 r. dofinansowanie wynosi między 40 a 90 proc. inwestycji, natomiast 30 proc. dotacji zmieni się w ulgę podatkową.

Progi dotacji w programie Czyste Powietrze są uzależnione od dochodów uzyskiwanych miesięcznie w przeliczeniu na jedną osobę w rodzinie i w 2018 r. wynosiły:

• do 90 proc. kosztów inwestycji - 600 zł/os. - pożyczka do 10 proc. wartości dotacji;
• do 80 proc. kosztów inwestycji - 601-800 zł/os. – pożyczka do 20 proc. wartości dotacji;
• do 70 proc. kosztów inwestycji – 801- 1000 zł/os. – pożyczka do 30 proc. wartości dotacji;
• do 60 proc. kosztów inwestycji – 1001 – 1200 zł/os. – pożyczka do 40 proc. wartości dotacji;
• do 50 proc. kosztów inwestycji – 1201-1400 zł/os. – pożyczka do 50 proc. wartości dotacji;
• do 40 proc. kosztów inwestycji – 1401-1600 zł/os. – pożyczka do 60 proc. wartości dotacji;
• do 30 proc. kosztów inwestycji – powyżej 1600 zł/os. - pożyczka do 70 proc. wartości dotacji.

Nabór wniosków prowadzą wszystkie wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw), a składać je można drogą listową lub elektronicznie od 19 września 2018 r. Wszystkie prace objęte dofinansowaniem z tego programu muszą zostać zakończone do 30 czerwca 2029 r.

Wszelkie szczegóły dotyczące Programu Czyste Powietrze znajdują się w tym opracowaniu: https://d-pt.ppstatic.pl/k/r/1/14/5e/5ba39362b5450_z.pdf?1542886512 oraz na stronach każdego z wfośigw, gdzie są także gotowe dokumenty, które należy wypełnić, żeby złożyć wniosek. Fundusze przyjmują wnioski w sposób ciągły.

Ewa Grochowska

Grafika

• www.pixabay.com