Pokrycia dachowe, stanowiące wierzchnią powierzchnię dachu, narażone są na oddziaływanie zróżnicowanych czynników zewnętrznych. Czynniki te wpływają w istotny sposób na trwałość pokrycia i bezawaryjne użytkowanie dachu lub stropodachu.
Najistotniejszym zadaniem pokrycia dachowego jest odprowadzenie wód opadowych na zewnątrz budynku, tak by nie dopuścić do jego zawilgocenia. Wobec powyższego jedną z ważniejszych właściwości pokrycia jest jego szczelność. Zależy ona w istotny sposób od zastosowanego materiału pokrycia dachowego oraz nachylenia połaci dachowej.
Dobór pokrycia dachowego uzależniony jest ściśle od kształtu dachu. Najważniejszym parametrem wiążącym pokrycie i formę dachu jest jego spadek Istnieje związek między pochyleniem połaci dachowej a szczelnością jego pokrycia. W przypadku dachów o małym spadku pokrycie musi być bardzo szczelne Zaleca się stosować materiały tworzące ciągłą i szczelną osłonę na całej powierzchni. Materiały pokryć dachowych muszą być dostosowane do odpowiedniego kąta nachylenia połaci (np. zgodnie z zaleceniami PN-89/B-02361).
Obok aspektów technicznych wybór pokrycia dachowego uzależniony jest dodatkowo od zabudowanego otoczenia. W wielu przypadkach istnieją ograniczenia wyboru pokrycia dachowego, narzucane przez zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wiąże się to z podaniem wymaganego nachylenia połaci dachowej lub też szczegółowego zalecenia dotyczącego pokrycia dachowego.
Na terenach objętych opieką konserwatora zabytków, pokrycie dachowe musi mieć np. kolor i kształt tradycyjnej dachówki.
W aspekcie wymagań przedstawionych w punkcie 2 niniejszego opracowania bardzo ważną rolę przy wyborze pokrycia dachowego, obok ochrony przed zawilgoceniem, odgrywają wymagania ochrony przeciwpożarowej. Rodzaju pokrycia dachowego wpływa dodatkowo na przyjęcie technologicznych rozwiązań dachu lub stropodachu.
Pokrycie trzciną to rozwiązania stosowane w budynkach o charakterze regionalnym, ekologicznych, a także chcących się wyróżnić na tle otoczenia.
Istotnym problemem stosowania tego typu pokrycia dachowego jest słaba ochrona przeciwpożarowa. Istnieją impregnaty poprawiające odporność pokryć trzcinowych, które nie są wypłukiwane przez wodę i nie doprowadzają do biodegradacji zarówno samego materiału jak i otoczenia budynku.
Właściwie położone pokrycie cechuje się znaczną trwałością oraz dobrymi parametrami w zakresie izolacyjności termicznej oraz akustycznej. Zaleca się by kąt nachylenia połaci dachowej dla pokryć trzcinowych wynosił około 45-50o. Standardowa grubość połaci dachowych trzcinowych wynosi około 30 cm. Ciężar 1 m2 pokrycia może wynosić nawet 50 kg.
Pokrycie dachowe trzcinowe
fot www.obud.pl
Gonty drewniane można realizować na dachach o zalecanym pochyleniu połaci powyżej 14o. Ciężar pokrycia dachowego wynosi od około 7 do 30 kg/m², w zależności od rodzaju gontów oraz ilości warstw. W przypadku pochylenia połaci dachowej większego od 38o zaleca się stosowanie dwóch warstw gontów zachodzących na siebie.
Gonty mogą być cięte (gładka powierzchnia) lub formowane zgodnie z naturalnym, warstwowym przebiegiem włókien drewna tzw. łupane (powierzchnia nieregularna, chropowata). Pokrycie dachowe gontami wykonuje się z drewna świerkowego, jodłowego, sosnowego, dębowego, topolowego, olszowego, modrzewia i cedru czerwonego.
Mocowanie gontów można realizować do łat przymocowanych bezpośrednio do krokwi lub do podkładu wykonanego z desek. W przypadku poddaszy użytkowych na pełnym podkładzie drewnianym przybija się kontrłaty, łaty i na nich mocuje gonty. Przesunięcie gontów względem siebie powoduje, iż tylko część klepek jest narażona na działanie warunków atmosferycznych. Mocowanie gontów wykonuje się pryz użyciu gwoździ z płaskimi łebkami, karbowanych, ocynkowanych lub ze stali szlachetnej, tak by główki gwoździ były przykryte gontami pasa wyższego.
Pokrycie dachu gontem drewnianym.
fot. www.skiedrinis-stogas.lt
Kamień naturalny pozwala na wykonanie oryginalnego i niepowtarzalnego dachu. Jednym z najczęściej realizowanych pokryć kamiennych jest krycie łupkiem.
Minimalne zalecane nachylenie połaci dachowej wynosi powyżej 25o. Ciężar pokrycia dachowego wynosi najczęściej 25-50 kg/m² (grubość płytek z łupka 4-6 mm).
Pokrycie łupkiem wykonuje się na deskowaniu (może być z dodatkową hydroizolacją), mocując elementy mechanicznie, za pomocą miedzianych lub ocynkowanych gwoździ. Łupek może być stosowany w formie pokrycia prostokątnego, uniwersalnego, staroniemieckiego, dzikiego, łuskowego, ośmiokątnego, karpiówkowego lub dekoracyjnego. W zależności od formy kamienie mogą być obrobione lub nieobrobione, o tej samej lub zróżnicowanej długości.
Pokrycie dachu łupkiem.
fot. www.obud.pl
Jednym z najbardziej popularnych pokryć dachowych są dachówki ceramiczne i cementowe. Tradycyjne pokrycie dachówką stosuje się dla dachów stromych o zróżnicowanym nachyleniu połaci dachowej, najczęściej powyżej 22o dla dachówki ceramicznej i 16o dla dachówki cementowej. Na rynku znajdują się także dachówki, dla których zalecany minimalny spadek połaci dachu wynosi 10o (sporadyczne przypadki). Zarówno dla dachówek ceramicznych jak i cementowych konieczne jest stosowanie łat drewnianych. Ich rozstaw i przekrój jest uzależniony od konstrukcji i formy dachu a także od rodzaju zastosowanego pokrycia.
Pokrycie dachu dachówka cementową.
fot. www.dachy.info.pl
Płytki włókno-cementowe produkuje się z cementu, mineralnych wypełniaczy oraz włókien celulozowych i syntetycznych, nadających im odpowiednią wytrzymałość. Kolorystyka płytek wiąże się z pokryciem dwoma warstwami farby. Pigment miesza się z górną warstwa cementu w czasie produkcji. Kolejnym krokiem jest pokrycie całej powierzchni farba akrylową. Ze względu na właściwości pokrycia te mają zastosowanie w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej, a także obiektach przemysłowych i gospodarczych. Powierzchnia płytek może być gładka lub strukturalna, zbliżona wyglądem do naturalnego łupka. Ciężar pokrycia wznosi około 15-20 kg/m2. Mocowanie odbywa się poprzez przybicie płytek do łat drewnianych lub do deskowania pełnego. Obok płytek do pokryć włókno cementowych zaliczamy także płyty faliste. Istotnym jest by podkład pod płyty zapewniał nieodkształcalność nachylenia połaci. Zaleca się by płatwie były ułożone równolegle do okapu, a także rozstawione w jednakowych odstępach i trwale połączone z konstrukcją dachu. Drewniane elementy podkładu powinny być zaimpregnowane środkami grzybobójczymi i powlekane farbą ognioochronną, a elementy stalowe zabezpieczone przed korozją. Płyty, które są usytuowane w obrębie świetlików, wywietrzników i pozostałych elementów wystających ponad połać, powinny się opierać na elementach drewnianych zastępujących płatwie.
Pokrycie dachu płytkami włókno-cementowymi.
fot. www.fachowydekarz.pl
Pokrycia blaszane są często stosowanymi rozwiązaniami krycia dachów w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej i przemysłowym.
Blachy stosuje się do dachów o spadku połaci dachowej od 3-90o. Do zalet pokryć blaszanych zaliczyć można łatwość wykonania, niewielki ciężar, wysoka trwałość, szeroką kolorystykę, wysoką wytrzymałość. Pokrycia blaszane mają najczęściej kompletne akcesoria systemowe, dobrane odpowiednio pod względem materiałowym oraz kolorystyki.
Jednym z podstawowych rodzajów pokryć blaszanych jest blacha płaska. Stosuje się blachy stalowe ocynkowane i powlekane, cynkowe, cynkowo-tytanowe, aluminiowe oraz miedziane. Minimalny dopuszczalny spadek połaci dachowej wynosi 3o. Ze względu na możliwości powstawania zastoin wodnych zalecany minimalny spadek wynosi 7o. Można wyróżnić zróżnicowane połączenia arkuszy blach – poprzeczne i podłużne. Najczęstszymi połączeniami poprzecznymi są połączenia na zakład pojedynczy, rąbek leżący pojedynczy i rąbek leżący podwójny. Do często realizowanych połączeń podłużnych można zaliczyć np. połączenia na rąbek stojący pojedynczy, kątowy czy też na tzw. listwę belgijską. Przykładowe zestawienie połączeń podłużnych przedstawiono na rys 53.
Pokrycie dachu blachą płaską na rąbek stojący pojedynczy z doświetlami poliwęglanowymi.
fot. www.muratordom.pl
Obok blach płaskich powszechnym pokryciem dachowym są blachy profilowane. Istnieją zróżnicowane kształty przekroju i wielkości tłoczenia (blachy niskotłoczone i głębokotłoczone). Blachy profilowane można pogrupować, ze względu na kształt profilu, na: blachy dachówkowe, blachy faliste oraz blachy trapezowe (fałdowe).
Pokrycia papowe można stosować na dachach płaskich o minimalnym nachyleniu połaci dachowej wynoszącym 0,6o. Minimalne zalecane nachylenie połaci dachowej wynosi 2o. Papę powinno się układać na sztywnym podłożu. Może być także układana na twardej izolacji termicznej (polistyren, wełna mineralna). Najczęściej stosowane są papy asfaltowe, asfaltowo-polimerowe oraz termozgrzewalne.
Ze względu na miejsce ułożenia i pełnioną funkcję, stosuje się zróżnicowane papy. Papa wierzchniego krycia stosowana jest jako wierzchnia warstwa pokryć wielowarstwowych oraz jednowarstwowe pokrycie dachowe. Charakteryzują je osnowy o dobrych parametrach technicznych oraz wykończenie gruboziarnistą posypką mineralną. Papy stosowane jako warstwy podkładowe w różnego rodzaju pokryciach dachowych (w tym z gontów bitumicznych), a także jako izolacje przeciwwilgociowe i wodoszczelne zwane są papami podkładowymi. Przeznaczone są też do wykonywania nowych i renowacji starych pokryć dachowych w układach wielowarstwowych. Papy stosowane jako spodnie warstwy bitumicznych pokryć dachowych i wielowarstwowych izolacji wodnych nazywamy papami izolacyjnymi. W przypadku stropodachów odpowietrzanych stosowane są papy wentylacyjne. Ze względu na technologię układania, papy możemy podzielić na klejone lepikiem, samoprzylepne, termozgrzewalne oraz mocowane mechanicznie. Obok pokryć papowych popularnymi rozwiązaniami są gonty oraz płyty bitumiczne.
Pokrycie dachu papą termozgrzewalną.
fot. dachy-dekarze.pl
Do najczęstszych rozwiązań bezspoinowych pokryć dachowych zalicza się masy asfaltowo-kauczukowe i poliuretanowe. Masy asfaltowo-kauczukowe są w postaci płynnej nanoszone na powierzchnię dachu. Charakteryzują się bardzo dobrą przyczepnością do podłoży betonowych. Można je także stosować na podłoża drewniane, drewnopochodne i blachy a także wybrane rodzaje na wełnę mineralną, polistyren i piankę poliuretanową. Pokrycie takie składa się najczęściej z kilku warstw masy i zatopionej między nimi siatki zbrojącej. Powierzchnię wykańcza się posypką mineralną (ogranicza nagrzewanie się dachu oraz uszkodzenia mechaniczne).
Pianki poliuretanowe nanosi się metodą natrysku Do ich rozprowadzenia potrzebne są agregaty natryskowe. Pokrycie wykonane z pianki poliuretanowej ma zróżnicowaną grubość, uzależnioną od rozwiązań dachu lub stropodachu w zakresie ochrony cieplnej. Między niektóre warstwy można ułożyć dodatkową wkładkę zbrojącą. Górną warstwę maluje się farbą chroniącą przed promieniowaniem UV.
Pokrycie dachowe z pianki poliuretanowej.
fot. www.frima-aman.pl
Membrany dachowe to pokrycia wykonane z tworzywa sztucznego o grubości od 1-3 mm. Można je podzielić na:
a) ECB - powłoki z asfaltu z dodatkiem kopolimeru etylenu (ECB) są kompatybilne z materiałami bitumicznymi, nie zawierają zmiękczaczy i chlorowców,
b) EPDM - syntetyczny kauczuk etylenowo-propylenowy jest materiałem odpornym na procesy starzeniowe i czynniki pogodowe. Cechuje się duża odpornością na promieniowanie UV, porosty, wysokie i niskie temperatury, kwasy i ługi. Ponadto można go stosować z materiałami bitumicznymi. Odporny na przerastanie korzeni,
c) EVA - etylenowy terpolimer octanu winylu to powłoki z termoplastycznych mieszanek polimerowych. Hydroizolacje możliwe do stosowania z materiałami bitumicznymi można zgrzewać,
d) FPO - hydroizolacje dachowe z elastycznych poliolefin charakteryzują się dużą elastycznością. Są one odporne na promienie UV i czynniki chemiczne oraz posiadają dużą żywotność,
e) PE-C - hydroizolacje z tego materiału są wysokoodporne na czynniki agresywne chemiczne. Przy układaniu na podłożu ze styropianu, poliuretanu czy bitumicznym nie jest wymagana warstwa separacyjna,
f) PIB - powłoki poliizobutylenowi,
g) PVC – najczęściej jako powłoki polimerowe, ekstrudowane.
Stosunkowo nowym rozwiązaniem są zintegrowane systemy fotowoltaiczne, zlokalizowane na dachach płaskich i spadzistych. Mogą one pokrywać całą powierzchnię dachu (najczęściej skierowaną na południe lub przy niekorzystnym usytuowaniu budynku na wschód lub zachód). Moduły fotowoltaiczne są montowane do systemu szyn położonych na warstwie izolacyjnej i wodoszczelnej. Połączenia pomiędzy modułami w większości przypadków nie są wodoszczelne. Na rynku znajdują się systemy fotowoltaicznych pokryć dachowych, zapewniających całkowitą szczelność dachu.
Oprócz modułów fotowoltaicznych można stosować także dachówki z ogniwami fotowoltaicznymi. W przypadku dachów płaskich stosuje się moduły fotowoltaiczne jako pokrycie dachowe, umieszczając je horyzontalnie. Horyzontalna orientacja powoduje dodatkowo, że na ich powierzchni pozostaje więcej zanieczyszczeń, wobec powyższego wymagają okresowego czyszczenia w celu uzyskania większego uzysku energii.
Pokrycie dachowe ogniwami fotowoltaicznymi.
 |
Autor artykułu:
Planergia |
Planergia to zespół doświadczonych konsultantów i analityków posiadających duże doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania ze środków pomocowych UE oraz opracowywaniu dokumentów strategicznych. Kilkaset projektów o wartości ponad 1,5 mld zł to nasza wizytówka.
Planergia to także dopracowane eko-kampanie, akcje edukacyjne i informacyjne, które planujemy, organizujemy, realizujemy i skutecznie promujemy.
