Firma doradcza Deloitte przygotowała analizę rewitalizacji wybranych centrów miast na świecie oraz omówiła proces tworzenia nowego obszaru funkcjonalnego miasta, na przykładzie Łodzi.

Z analizy jednoznacznie wynika, iż

Pionierska Łódź

W przypadku Łodzi, wzorce czerpie się z Lipska – ośrodka bardzo podobnego, Manchesteru jako miasta poprzemysłowego oraz Nowego Jorku, gdzie znaleźć można przykład na idealną realizację procesu rewitalizacji w dzielnicy wielkomiejskiej.

Polski projekt jest prowadzony przez Zarząd Nowego Centrum Łodzi i obejmuje analizę zagospodarowania około 100-hektarowego, zdegradowanego obszaru Śródmieścia. Dodajmy, iż teren ten w wielu miejscach pamięta jeszcze czasy opisane przez Reymonta w „Ziemi obiecanej”, co pozwala wyobrazić sobie skalę przedsięwzięcia, na które się zdecydowano.

Działania rewitalizacyjne w mieście skupią się wokół usprawnienia i modernizacji transportu kolejowego, przede wszystkim przebudowie łódzkiego węzła kolejowego, stworzeniu tunelu średnicowego pomiędzy dworcami Łódź Kalicka i Łódź Fabryczna oraz modernizacji Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej.

Istotną częścią projektu będzie także utworzenie Specjalnej Strefy Kultury, przeznaczonej do celów kulturalno-artystycznych.

Program rewitalizacji Łodzi obejmuje ponad 50 projektów i będzie kosztował 4 mld zł.

Wejherowo przyjazne dla mieszkańców

50-tysięczne Wejherowo, miasto leżące w odległości 30 minut jazdy od Gdyni, Gdańska i Sopotu, swój program rewitalizacji realizuje już od 2008 roku, a zakończy go w 2015 r.

Do pracy nad zmianą wizerunku i funkcjonalności centrum miasta skłoniła władze samorządowe postępująca degradacja okolicy rynku i deptaku, brak centrum kultury z ciekawą ofertą dla mieszkańców, potrzeba zwiększenia atrakcyjności miejskiego parku, niewykorzystane rekreacyjnie tereny położone wzdłuż rzeki Cedron.

Do realizacji zaplanowano 19 projektów, których wartość jak do tej pory (2013 r.) wyniosła około 80 mln zł.

Co zrobiono w Wejherowie? Powstały m.in. nowe ścieżki rowerowe i rowerowo-piesze wzdłuż rzeki, przybyło w tym regionie zieleni i malej architektury, a wszystko wpisało się w Turystyczny Szlak Północnych Kaszub, który tworzy jeszcze 8 innych okolicznych gmin.

W centrum miasta zmodernizowano deptak, park miejski wraz z amfiteatrem, powstały nowe place zabaw i miejsca rekreacji. Utworzono Klub Integracji Społecznej, powstała Filharmonia Kaszubska – regionalne centrum kultury.

Małe miasta – poprawa przestrzeni publicznej

Lokalne programy rewitalizacji często skupiają się na wybranych fragmentach miast, gdzie zepsuciu uległa wspólna przestrzeń miejska. Jednym z najpowszechniejszych negatywnych zjawisk, szczególnie w małych miastach, jest degradacja historycznych rynków wyłącznie do funkcji komunikacyjnych.

Innym, także powszechnym, zjawiskiem powodującym „umieranie” rynków jest wykup kamienic przez banki i urządzanie na parterach budynków swoich oddziałów. Te działania eliminują wszystkie inne formy usług, które mogłyby przyciągnąć na rynek mieszkańców.

Taki właśnie problem występuje na terenie Jordanowa – malowniczego małopolskiego miasteczka położonego na skrzyżowaniu szlaków turystycznych, z rynkiem o wysokich walorach historycznych.

Działania rewitalizacyjne obejmujące rynek dotyczą głównie zmiany organizacji ruchu kołowego oraz wprowadzenia ciągów pieszych i funkcji handlowych. Zakres prac przewiduje także podniesienie funkcjonalności i estetyki pierzei przyrynkowych.

Z kolei w Niepołomicach, leżących blisko Krakowa, przestrzeń rynku także uległa degradacji do funkcji komunikacyjnych, a sam plac rynkowy pełni rolę parkingu. Zaburzony został zabytkowy układ urbanistyczny zamek-rynek-kościół. W centrum brakuje punktów usługowych, a działające tu sklepy nie mają żadnej spójnej oferty dla mieszkańców.

Władze samorządowe zadecydowały o rewitalizacji rynku poprzez pozbawienie go roli centrum ruchu kołowego, na rzecz przywrócenia tu przestrzeni reprezentacyjnej powiązanej z funkcją usług turystycznych.

Pierwsze doświadczenia polskich miast z rewitalizacją są optymistyczne, ale brakuje systemowego wsparcia dla tych procesów. Wielka rządowa kwota na przywrócenie naszych zdegradowanych ośrodków miejskich do życia może stać się początkiem tak oczekiwanego przez samorządy centralnego wsparcia.

Ewa Grochowska

Bibliografia:

1.biznes.onet.pl/rewitalizacja-szansa-dla-polskich-miast

2.Doświadczenia w rewitalizacji na przykładzie Wejherowa

3.Anna Pawlak: Działania przestrzenne w programach rewitalizacji obszarów miejskich – wybrane przykłady małych miast Małopolski; Architektura – czasopismo techniczne; 1-A/2011