Budynek pasywny

Termin budynek pasywny przyjął się od pionierskich prac prywatnego Instytutu Budownictwa Pasywnego z Darmstadt (Niemcy) i w potocznym rozumieniu oznacza budynki bardzo dobrze ocieplone, szczelne, w których zastosowano zaawansowane urządzenia do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody i wentylacji, koniecznie z odzyskiem ciepła.

Dom pasywny to, inaczej mówiąc, dom bez ogrzewania. Stosowane jest jedynie podgrzewanie powietrza w systemie wentylacyjnym. Zapotrzebowanie na energię w takim domu jest ośmiokrotnie mniejsze niż w tradycyjnym budynku. W przypadku domu pasywnego wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło wynosi nie więcej niż 15 kWh/m²/rok, czyli 15 kilowatogodzin na metr kwadratowy powierzchni rocznie.

Do osiągnięcia takiego poziomu wymagane jest nie tylko optymalne położenie domu na działce (względem stron świata), ocieplenie ścian, podłogi, dachu i stropów, ale także  zainstalowanie szeregu instalacji przyczyniających się do niskiego zużycia energii (w domu pasywnym moc urządzeń dodatkowych nie powinna przekraczać 1000-2000 W).  Zainstalowanie kolektorów słonecznych, czy kominka z płaszczem wodnym w domu zbudowanym zgodnie ze standardami pasywności, powinna wystarczyć do zapewnienia pełnego komfortu cieplnego.

Kolektory słoneczne

Kolektory słoneczne (niepoprawnie nazywane w języku potocznym solarami), to urządzenia, które zamieniają energię słoneczną na cieplną. Z kolektorów ciepło jest odprowadzane za pomocą czynnika grzewczego (najczęściej cieczy) do zbiorników, które gromadzą to ciepło. Są to zbiorniki z wężownicami, o pojemności około 300 – 500 litrów.

W układzie solarnym bardzo duży wpływ na efektywność mają zastosowane kolektory. Najczęściej są instalowane na dachach budynków lub też bezpośrednio na ziemi. Ich lokalizacja powinna być tak dobrana, aby słońce przez jak najdłuższy czas skupiało się na płycie kolektora.

W Polsce kolektory słoneczne należy ustawiać na południe i pochylać pod kątem 42 stopni do poziomu. Działają one, gdy chmury nie ograniczają dostępu promieni słonecznych do ziemi. Liczba dni pochmurnych (średnie zachmurzenie w naszym kraju sięga 80 proc.) waha się od 120 na nizinach środkowej Polski, do 160 w górach i na pojezierzach. Oznacza to, że około 2/3 roku kolektory słoneczne mogą skutecznie funkcjonować.

Jednak nie tylko odpowiednie ustawienie kolektorów słonecznych  jest ważne dla ich skutecznego działania. Liczy się także ich rodzaj i ilość – to decyduje o tym, czy wodę możemy podgrzewać w słoneczny dzień przy temperaturze ledwie przekraczającej zero stopni Celsjusza, czy też nie.

Energia pierwotna

Definicję  energii pierwotnej, obowiązującą w krajach Unii Europejskiej, określa Dyrektywa 2008/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (od 2009 roku nazywanej Radą Unii Europejskiej) z 22 października 2008 roku.

Zgodnie z nią energia pierwotna to: „Suma energii zawartej w pierwotnych nośnikach energii. Do nośników, które pozyskuje się bezpośrednio z natury, należą: węgiel kamienny energetyczny (łącznie z węglem odzyskanym z hałd), węgiel kamienny koksowy, węgiel brunatny, ropa naftowa (łączne z gazoliną), gaz ziemny wysoko metanowy (łączne z gazem z odmetanowania kopalń węgla kamiennego), gaz ziemny zaazotowany, torf do celów opałowych, drewno opałowe, paliwa odpadowe stałe roślinne i zwierzęce, odpady przemysłowe stałe i ciekłe (bez produktów naftowych odzyskanych do powtórnego przerobu), odpady komunalne, inne surowce wykorzystywane do celów energetycznych (metanol, etanol, dodatki uszlachetniające), energia wody wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej, energia wiatru wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej, energia słoneczna wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej lub ciepła, energia geotermalna wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej lub ciepła.”

Jak wynika z tej definicji, energię pierwotną czerpiemy z przyrody w postaci energii nieodnawialnej (energia chemiczna paliw stałych, ciekłych i gazowych oraz energia paliw rozszczepialnych – jej zasoby ulegają wyczerpaniu w miarę ich wykorzystywania) oraz w postaci energii odnawialnej (energia promieniowania słonecznego, energia wodna, energia geotermiczna, energia wiatru, energia maremotoryczna czyli energia fal i pływów, energia maretermiczna, tj. energia cieplna mórz i oceanów, energia biomasy – jej zasoby mimo korzystania z nich nie zmniejszają się. Formą przetworzoną energii pierwotnej jest energia końcowa. To właśnie energia końcowa jest tą, którą dostarcza się do odbiorcy.

Syndrom Niezdrowego Budynku (SBS)

Po raz pierwszy użyto określenia „Syndrom Niezdrowego Budynku” (sick buildings syndrome - w skrócie SBS ) w Stanach Zjednoczonych, w latach 70. XX wieku. O SBS mówimy wtedy, gdy zamieszkujący budynek ludzie skarżą się na złą jakość znajdującego się w nim powietrza.

Od 1982 roku, zgodnie ze wskazaniami Światowej Organizacji Zdrowia, budynki, w których ponad 30 proc. użytkowników jest niezadowolona z warunków klimatu wewnętrznego, określa się właśnie jako „budynki chore”.

Wielu zamieszkujących je lokatorów odczuwa różne dolegliwości, np. senność, zmęczenie, nudności, zawroty głowy, drażliwość, zaburzenia pamięci, ociężałość, szybkie i łatwe męczenie się, długotrwałe bóle i częste przeziębienia, podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa, krtani, gardła, zaczerwienienie skóry, objawy zbliżone do astmy: ucisk w klatce piersiowej, duszności.

Na Syndrom Niezdrowego Budynku SBS ma wpływ budowanie obiektów z niewłaściwie zaprojektowaną wentylacją, modernizacja budynków mieszkalnych pod kątem zwiększenia izolacji termicznej, znacznie zmniejszająca skuteczność istniejącego systemu wentylacji (najczęściej wentylacji  grawitacyjnej),  wymiana stolarki otworowej na szczelniejszą, bez troski o skutki zamknięcia jedynej drogi dla świeżego powietrza, a także zastosowanie materiałów budowlanych, które mogą wydzielać różnego rodzaju związki chemiczne.

Mostki cieplne

Mostki cieplne, inaczej nazywane mostkami termicznymi, są to miejsca, przez które ciepło ucieka z budynku. Mostki cieplne w ścianach mogą podnosić nawet o 20 proc. zapotrzebowanie domu na ciepło, czyli w praktyce więcej zapłacimy za jego ogrzewanie.

Mostki cieplne powstają w wyniku wad projektowych lub niestarannego wykonawstwa i mogą wystąpić w budynku nawet, gdy warstwa izolacji termicznej jest bardzo gruba. Nie powstaną, jeżeli izolacja termiczna jest ciągła na całej powierzchni ściany zewnętrznej.

W miejscach mostków cieplnych może pojawić się nawet pleśń, jeżeli  zostaną zastosowanie szczelne okna uniemożliwiające dopływ świeżego powietrza do budynku.

Potencjalnymi mostkami cieplnymi są w ścianach zewnętrznych połączenia balkonów ze stropem, wieńce i nadproża, boczne ościeża otworów okiennych i drzwi balkonowych, ściany piwnic i wieńce stropu nad piwnicą oraz parapety.

Schemat: www.dompasywny.fotobudowa.com.pl

Wincenty Bryński

Czytaj także:
Słownik pojęć cz. I