- Jesteście nowoczesną, przyjazną środowisku naturalnemu gminą. Ilość projektów proekologicznych już zrealizowanych, właśnie kontynuowanych czy zaplanowanych, wzbudza podziw. Gdzie tkwi klucz do sukcesu?
- Wbrew pozorom ochrona środowiska nie jest zadaniem łatwym, z uwagi na lokalizację gminy Piaseczno w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy. Takie położenie ma, oczywiście, zalety, ale też niesie wiele zagrożeń. 

W wyniku dynamicznego rozwoju usług, handlu, transportu i budownictwa produkcja rolna, która do niedawna stanowiła główne źródło utrzymania większości mieszkańców, przestaje być opłacalna. Tereny wiejskie coraz częściej zamieniają się w osiedla, wielkoobszarowe powierzchnie handlowe czy logistyczne. Wzrasta także liczba mieszkańców miasta.

Zmiany te są nieuniknione w tej części Mazowsza, dlatego tylko prawidłowe planowanie przestrzenne jest w stanie zapewnić gminie zrównoważony rozwój. Wprowadzamy do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego właściwe zapisy zachęcające do realizacji inwestycji przyjaznych środowisku, a w wielu przypadkach wręcz wymuszające stosowanie odpowiednich technologii.

Sami staramy się dawać dobry przykład. Projekty nowych budynków użyteczności publicznej są nowoczesne, a ich wykonawcy muszą spełniać wszelkie wymogi ochrony środowiska.

Ważna jest też ekonomia w użytkowaniu powstałej infrastruktury, bowiem dzięki środkom zaoszczędzonym na etapie eksploatacji możemy budować więcej i nowocześniej.

Między innymi dlatego tak dużą uwagę przywiązujemy do termomodernizacji obiektów już istniejących. Najważniejsze jest odpowiednie planowanie i konsekwencja w realizacji przyjętych założeń, zarówno na etapie wykonania, jak i użytkowania.

Wbrew pozorom ochrona środowiska nie jest zadaniem łatwym – mówi Zdzisław Lis, burmistrz Piaseczna. fot. UM Piaseczno

- Pomysły na ograniczenie niskiej emisji w gminie są. Co ważne, teoria przekłada się na praktykę. Skąd i jak pozyskujecie fundusze na realizację poszczególnych zadań?
- Sytuacja finansowa gminy nie pozwala na realizację ze środków budżetowych wszystkich zaplanowanych działań. Dlatego też staramy się w maksymalnym stopniu wykorzystać możliwość pozyskiwania funduszy zewnętrznych. 

Tylko w 2014 roku skorzystaliśmy zkilku programów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie: Edukacja ekologiczna, Ochrona ziemi czyZapobieganie zagrożeniom środowiska i poważnym awariom oraz usuwanie ich skutków.

Nadal czekamy na rozstrzygnięcie kolejnego, niezwykle dla nas istotnego źródła finansowania, a mianowicie programu:„Poprawa jakości powietrza KAWKA - Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii”.

Jesteśmy również beneficjentami programu Gospodarki Wodno-Ściekowej współfinansowanego z Funduszu Spójności. Istotną pomocą okazały się środki pochodzące z europejskiego programu Urb.Energy finansowanego z funduszy Baltic Sea Programme 2007-2013. Ważnym źródłem wsparcia jest wdrażana przez Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich Inicjatywa Jessica, z której środków również korzystamy.

Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych nie należy jednak do zadań tak prostych, jak mogłoby się to wydawać. Przede wszystkim należy podkreślić, że niewiele jest inwestycji, które mogą być pokryte ze środków zewnętrznych w 100 procentach. Każda inicjatywa w tym zakresie wymagawcześniejszego zabezpieczenia w budżecie wkładu własnego.

Niezwykle istotne jest również odpowiednie zaplanowanie przebiegu realizacji inwestycji, bowiem w przypadku nawet najdrobniejszych uchybień istnieje zagrożenie odebrania pozyskanych dotacji.

Kluczową rolę odgrywa wykazanie możliwie jak największego efektu ekologicznego. To właśnie ten czynnik jest najważniejszym dla dotującego wskaźnikiem, świadczącym o wartości ekologicznej danej inicjatywy.

Z tego też względu przy składaniu wniosków o dofinansowanie należy zwrócić szczególną uwagę na realność osiągnięcia założonych celów w sztywno określonych ramach czasowych. Tylko takie podejście pozwala na pozyskanie, a następnie rozsądne wydanie przyznanych funduszy.

Prawidłowe planowanie przestrzenne jest w stanie zapewnić gminie zrównoważony rozwój. fot. UM Piaseczno

- Czy to z budżetu gminy czy z projektów unijnych, każda złotówka lub euro pozwalają realizować zaplanowane działania proekologiczne. Co do tej pory udało się zrobić dzięki tym pieniądzom?
- Poza działaniami ciągłymi, takimi jak np. remonty i budowa dróg, ścieżek rowerowych czy wprowadzanie zieleni izolacyjnej w pasach drogowych, staramy się realizować zapisy uchwalonego w 2013 roku przez Radę Miejską „Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”, który jest kontynuacją przyjętego w 2011 roku „Programu ograniczenia niskiej emisji”. 

Dzięki środkom budżetowym, które były wspomagane znacznymi środkami zewnętrznymi,rozbudowaliśmy dwie oczyszczalnie ścieków: w Piasecznie i Wólce Kozodawskiej.

Pierwsza z nich została wyposażona w instalację pozwalającą na odzyskiwanie, gromadzenie i przetwarzanie biogazu pochodzącego z fermentacji osadów, a następnie jego wykorzystywanie do produkcji energii elektrycznej zużywanej na bieżące potrzeby oczyszczalni. W przypadku nadwyżek istnieje możliwość ich sprzedaży do sieci przemysłowej.

Drugim zasadniczym kierunkiem działań proekologicznych gminy jest ograniczenie zużycia energii na cele grzewcze, poprzez termomodernizację istniejących obiektów użyteczności publicznej i komunalnych oraz modernizację ich źródeł ciepła.

W tym celu przyłączyliśmy się do wspomnianego wcześniej projektu Urb.Energy, dzięki czemu 26 budynków mieszkalnych otrzymało darmowe audyty energetyczne. Do chwili obecnej zmodernizowano blisko połowę z nich.

Ponadto dla wyznaczonego w mieście obszaru opracowana została Koncepcja Zintegrowanego Rozwoju Urbanistycznego oraz Koncepcja Efektywnej Energetycznie Modernizacji Budynków. Koszty tych działań w 85 proc. sfinansowane zostały z funduszy Baltic Sea Region Programme 2007-2013.

Ze środków budżetowych przeprowadzono już termomodernizację budynków Ochotniczej Straży Pożarnej w Chojnowie, Gimnazjum nr 1 im. Powstańców Warszawy w Piasecznie oraz Zespołu Szkół w Złotokłosie, natomiast w jej trakcie jest Szkoła Podstawowa im. Wspólnej Europy w Zalesiu Górnym.

Trwa również remont budynku dworca PKP, na którego termomodernizację otrzymaliśmy wsparcie z Inicjatywy Jessica w wysokości ponad 1 085 000 zł.Jednocześnie pragniemy rozwijać i zbierać doświadczenia w innych kierunkach działań proekologicznych.

Aktualnie projektowanynowoczesny kompleks edukacyjny – Piaseczyńskie Centrum Edukacyjno-Multimedialne, wykorzystywać będzie najnowsze technologie, w tymm.in. kolektory słoneczne, małą instalację fotowoltaiczną na potrzeby energetyczne obiektu, a także tzw. „zielony dach”.

Ze środków budżetowych przeprowadzono termomodernizację budynków Ochotniczej Straży Pożarnej w Chojnowie. fot. UM Piaseczno

- To są  przykłady działań  w sferze publicznej. Czy indywidualni mieszkańcy mogą liczyć na pomoc gminy, np. przy wymianie starej instalacji grzewczej na nowoczesną, przyjazną naturze?
- Sytuacja finansowa wielu gospodarstw nie zawsze pozwala na zastosowanie nowoczesnych, czystszych ekologicznie technologii. Często zdarza się, że mimo wysokiej świadomości mieszkańców nie mają oni ekonomicznych możliwości zastąpienia pieców węglowych czy kotłowni starej generacji na systemy ogrzewania bardziej przyjazne środowisku. 

Dlatego też Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie zasad udzielania dotacji celowej z budżetu gminy na likwidację niskiej emisji, dzięki której beneficjenci mogą uzyskać dofinansowaniew wysokości 50 proc. ceny kotłów gazowych, gazowo-olejowych lub olejowych, jednak nie więcej niż 2 000 zł, natomiast w przypadku urządzeń grzewczych elektrycznych dotacja wyniesie 60 proc. ceny, lecz nie więcej niż 2 000 zł.

W budżecie na 2014 rok zarezerwowano na ten cel 87 000 zł. Oczywiście, dotacja nie pokrywa wszystkich kosztów wymiany systemów ogrzewania, dlatego mieszkańcy gminy są na bieżąco informowani o możliwości otrzymania dofinansowania także z innych źródeł, m.in. z WFOŚiGW w Warszawie.

- Trudno byłoby mówić o takich sukcesach bez przypomnienia, jak ważna jest tutaj edukacja proekologiczna. W jaki sposób gmina ją realizuje?

- Zgodnie z przysłowiem „Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”, gmina Piaseczno od wielu lat aktywnie uczestniczy w realizacji zadań edukacyjnych związanych z szeroko rozumianą ochroną środowiska.

W celu zapewnienia jak najwyższej wartości merytorycznej projektów z dziedziny ochrony przyrody, nawiązaliśmy współpracę m.in. z Piaseczyńską Fundacją Ekologiczną, Mazowieckim Zespołem Parków Krajobrazowych i Nadleśnictwem Chojnów, natomiast Wydział Ochrony Środowiska i Gospodarki Rolnej bezpośrednio organizuje działania w zakresie ograniczania niskiej emisji, oszczędzania energii oraz promocji OZE.

Tradycją jest organizowanie dla różnych grup wiekowych konkursów, których tematyka dostosowana jest do aktualnych problemów. Przykładowo, działalność edukacyjna w roku 2011 podporządkowana została gospodarce odpadami, w 2012 roku powrócono do tematyki OZE, w roku 2013 promowano ideę tzw. „zielonych dachów”, natomiast 2014 rok upłynął pod hasłem ograniczenia niskiej emisji.

Od trzech lat gmina jest fundatorem nagród w ogólnopolskich „Turniejach maszyn wodnych i wiatrowych”. Chętnie przyłączamy się także do inicjatyw o zasięgu krajowym, tj. „Dzień czystego powietrza”, „Listy dla Ziemi” czy „Misja-emisja”.

Obserwując duże zainteresowanie lokalnej społeczności tematyką ochrony powietrza, postanowiliśmy rozszerzyć zarówno formułę, jak i zakres prowadzonych spotkań z mieszkańcami gminy.

W tym celu w 2012 roku po raz pierwszy zorganizowaliśmy „Dni energii”, podczas których omówione zostały zagadnienia związane z szeroko rozumianą ochroną środowiska, w tym w szczególności: sposoby wytwarzania i wykorzystywania energii, sposoby efektywnego zarządzania energią, OZE w teorii i praktyce, wpływ zużycia energii na zmiany klimatu itp.

Impreza miała służyć rozbudzaniu świadomości ekologicznej oraz zaspokajaniu wzrastających potrzeb mieszkańców gminy, a także drobnych przedsiębiorców w zakresie pozyskania rzetelnych informacji na temat różnych źródeł energii oraz sposobów działania, użytkowania i finansowania OZE pochodzących od ekspertów zajmujących się na co dzień powyższą tematyką.

Jej celem było także przekazanie w przystępny i innowacyjny sposób wiedzy pozwalającej na lepsze zrozumienie problematyki odpowiedzialnego zarządzania energią.

Zrealizowane „Dni energii” miały charakter edukacyjno-informacyjnego pikniku rodzinnego, dzięki czemu każdy członek rodziny, niezależnie od wieku, miał okazję aktywnie w nim uczestniczyć. W związku z faktem, że impreza cieszyła się znaczą frekwencją przybrała charakter cykliczny i jest organizowana corocznie.

Wizualizacja kompleksu edukacyjnego – Piaseczyńskie Centrum Edukacyjno-Multimedialne.Będzie on wykorzystywać najnowsze technologie, w tym m.in. kolektory słoneczne, małą instalację fotowoltaiczną a także tzw. „zielony dach”. fot. UM Piaseczno

- Jak przyjęty jesienią 2013 roku przez samorząd, „Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) dla Miasta i Gminy Piaseczno" wpłynie na dalsze ograniczenie niskiej emisji w gminie?
- Zagadnienie ograniczenia niskiej emisji w „Planie działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)” poruszane jest wielokrotnie z dwóch głównych powodów.  Po pierwsze, na terenie gminy Piaseczno większość szkodliwych substancji uwalniana jest do powietrza przez źródła niskie, w głównej mierze domowe paleniska oraz ruch komunikacyjny.

Po drugie, niska emisja stanowi jeden z najbardziej naglących problemów, z którymi boryka się gmina. Jest on tym bardziej istotny, że przekłada się bezpośrednio na zdrowie i komfort życia mieszkańców, a jego rozwiązanie stanowi niemałe wyzwanie nie tylko na poziomie gminy, ale także całego województwa mazowieckiego.

W przyjętej w SEAP-ie strategii działania w zakresie poprawy jakości powietrza szczególny nacisk został położony na ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących z dwóch sektorów o największym udziale w wielkości emisji: mieszkalnictwa i transportu.

Wdrożenie wyżej wymienionej strategii działania nie będzie proste, jednakże jest ono niezbędne dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju oraz bezpieczeństwa energetycznego gminy.

Dzięki konsekwentnej i skutecznej realizacji działań zaplanowanych w SEAP-ie  w 2020 roku wielkość emisji gazów cieplarnianych z jej obszaru ulegnie redukcji o ponad 20 proc. w stosunku do roku bazowego 2008 i powinna osiągnąć poziom nie wyższy niż 528 tys. ton.

Warto podkreślić, że osiągnięcie tego niewątpliwie ambitnego celu wiąże się z wymiernymi korzyściami dla środowiska, ale także dla każdego mieszkańca gminy.

- Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Wincenty Bryński