Jeśli nie zmienimy swojego myślenia o budownictwie i nie podejmiemy realnych działań w tym zakresie – środowisko naturalne wystawi nam rachunek. Raczej wcześniej, niż później.

Mądrą odpowiedzią na obecne problemy jest tzw. zrównoważone budownictwo. Komisja Europejska prowadziła od lipca do października 2013 roku konsultacje społeczne mające na celu wypracowanie strategii na rzecz zrównoważonego budownictwa w UE.

Ale po kolei.

Budownictwo – wielki pożeracz zasobów

Budownictwo w UE odpowiada za ponad 40 proc. proc. końcowego zużycia energii, a tym samym stanowi istotne źródło emisji gazów cieplarnianych (ok. 35 proc. emisji we Wspólnocie).

Biorąc pod uwagę zarówno etap budowy, jak i eksploatacji szacuje się, że budownictwo wykorzystuje 30 proc. zużywanej wody oraz 50 proc. wydobywanych materiałów. Ponadto aż 30 proc. wytwarzanych odpadów związane jest z budową, rozbiórką lub remontami budynków znajdujących się na terenie Unii.

W porównaniu z większością państw świata, my – mieszkający w Europie żyjemy dostatnio, a w wielu krajach nawet bardzo bogato. To ma swoją cenę.

Dość powiedzieć, że według danych Europejskiej Agencji Środowiska, średni wskaźnik wykorzystania zasobów środowiska na osobę w zrzeszonych państwach UE niemal dwukrotnie przekracza wskaźnik biologicznego potencjału regeneracji (biocapacity indicator) na ich terytorium.

Inaczej mówiąc – do życia potrzebujemy znacznie mniej, ale dostatek generuje potrzeby na wyrost. I nie chcemy z nich rezygnować.

Trzeba jednak z radością stwierdzić, iż w ostatnich latach społeczeństwa Unii Europejskiej zaczęły stopniowo ograniczać energożerność swojego budownictwa, dzięki kilku aktom prawnym wprowadzonym na terenie całej Wspólnoty.

Są to:
- w sprawie charakterystyki energetycznej budynków - główny unijny dokument, tzw. dyrektywa EPBD;
- dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej - tzw. dyrektywa EED;
- dyrektywa regulująca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią;
- dyrektywa w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią;

Te cztery akty prawne mają istotny wpływ na budownictwo i przybliżają nas całkiem realnie do powszechnego wprowadzania w życie całkiem nowego podejścia, jakim jest…

Budownictwo zrównoważone

.. czyli odpowiedzialne za sposób ingerencji człowieka w środowisko naturalne.

Zrównoważone budownictwo jest znane także pod nazwą „budownictwo ekologiczne". Określa ono proces rozwoju, który dążąc do pełnego zaspokojenia potrzeb obecnego pokolenia, w żaden sposób nie zmniejszy potencjału rozwoju przyszłych pokoleń.

Priorytetem w budownictwie zrównoważonym jest ograniczenie zużycia energii i zużywania zasobów naturalnych, a także zmniejszenie produkcji odpadów i zanieczyszczeń z transportu materiałów budowlanych.

Zasadnicze komponenty budownictwa zrównoważonego to:

Zrównoważony projekt - głównym celem projektanta jest ograniczenie do minimum negatywnego wpływu inwestycji na środowisko naturalne na każdym etapie - od powstania konstrukcji po jej zniszczenie. Nacisk kładzie się przy tym na wykorzystywanie surowców dostępnych na miejscu.

Efektywne wykorzystanie wody - budynki powinny być tak zaprojektowane, aby mogły maksymalnie wykorzystywać wodę zbieraną, zużytą, oczyszczoną oraz użytą ponownie.

Zielone materiały budowlane - szybko rosnący bambus, słoma, tarcica, bloczki ekologiczne, kamień oraz metal z odzysku,  inne tworzywa, które są nietoksyczne, odnawialne, możliwy jest ich odzysk (np. linoleum, wełna owcza, panele zrobione z trocin, skompresowane bloczki ziemi, cegły wypalane na słońcu (pod warunkiem że ściąganie tego materiału na miejsce budowy nie wiąże się z kosztownym transportem).

Wnętrze budynku - trzeba zadbać o odpowiednią temperaturę, oświetlenie oraz przepływ powietrza w pomieszczeniach.  

Ograniczenie odpadów oraz toksyn - minimalizacja zużycia energii, wody oraz materiałów użytych do budowy. W fazie budowy należy ograniczać również ilość materiałów trafiających na wysypisko. Dobrze zaprojektowany budynek pozwala ponadto ograniczyć ilość odpadów wytwarzanych przez osoby w nim przebywające.

Utrzymanie budynku - na tym etapie zwraca się uwagę na recykling odpadów wytwarzanych w trakcie użytkowania oraz poprawę jakości powietrza w pomieszczeniach.  

Koszty budowy zrównoważonych budynków są wyższe od tradycyjnego sposobu budowania. Jednak inwestycje te zwracają się w ciągu 5-15 lat.

Ekologiczne budynki pozwalają na zaoszczędzenie od 30 do 50 proc. energii, zużywają o ok. 30 proc. mniej wody, o prawie 40 proc. ograniczona jest emisja szkodliwych gazów do atmosfery.

Do oceny budynków pod kątem ich ekologiczności, wykorzystuje się naukowe systemy weryfikacji,  np. amerykański LEED, czy brytyjski BREEAM.

Zrównoważone budownictwo to zjawisko, które dzieje się na naszych oczach.

W Chinach, w Kantonie, powstaje właśnie najbardziej ekologiczny wieżowiec na świecie. Będzie się nazywał Pearl River Tower.

Budynek złożony z 71 pięter ma być energetycznie samowystarczalny. Jego aerodynamiczna konstrukcja jest zaprojektowana tak, aby w wyniku ześlizgiwania się powietrza do turbin powstawała energia potrzebna do klimatyzacji i ogrzania wieżowca.

Poza tym biurowiec będzie wyposażony w zbiorniki na deszczówkę, mechaniczne żaluzje umieszczone na fasadzie oraz ogniwa fotowoltaiczne. Ma on wytworzyć więcej energii, niż potrzebuje.

Natomiast powstający przy al. Jana Pawła II w Warszawie biurowiec Atrium 1 będzie najbardziej „zielonym” budynkiem biurowym w Polsce i całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Ewa Grochowska