"Europejska polityka klimatyczna problemem, czy szansą dla Polski?" Tak zatytułowano debatę, która zorganizowana została 9 kwietnia na terenie Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Wzięło w niej udział 5 ekspertów - specjalistów w zakresie ekologii, geologii, energetyki oraz polityki zrównoważonego rozwoju, którzy w trakcie dyskusji podjęli się rozwiązania zawartego w tytule dylematu.
Polityka klimatyczno-energetyczna UE podyktowana jest koniecznością znalezienia bezpiecznych dróg wyjścia z czekających przyszłe pokolenia wyzwań XXI wieku. Taka polityka powinna być również wdrażana w Polsce, kraju, który od 15 lat jest członkiem Unii Europejskiej. Czy wobec spadającego krajowego wydobycia węgla kamiennego, niskiej rentowności tej działalności i wysokich kosztów zewnętrznych powinniśmy restaurować energetykę węglową i wpadać w pułapkę rosnącego importu? Czy możliwa jest szybka transformacja energetyczna w stronę 100% OZE, bez energetyki jądrowej? Między innymi nad tymi zagadnieniami pochylili się eksperci, którzy przyjęli zaproszenie organizatorów debaty.
Wydarzenie podzielone zostało na trzy części. Pierwsza z nich obejmowała wystąpienia zaproszonych ekspertów wsparte przygotowanymi prezentacjami (noty na temat prelegentów znaleźć można na spodzie artykułu). Poruszone zostały następujące tematy, które w kilku zdaniach udało nam się streścić:
W swojej prelekcji profesor Skubała skupił się przede wszystkim na tym, w jakim kierunku zmierza nasza cywilizacja oraz jak gospodarujemy dostępnymi nam zasobami. Przybliżone zostało między innymi pojęcie "big killers" - czyli 10 czynników powodowanych naszą aktywnością, które w najpoważniejszym stopniu wpływają na niszczenie naszej planety. W dalszej części poruszone zostały między innymi pojęcia granic planetarnych oraz śladu ekologicznego, a także dokonana ocena skuteczności organizowanych corocznie szczytów klimatycznych ONZ. Wyciągnięte zostały następujące wznioski: "Jesteśmy rozpędzonym pociągiem towarowym zmierzającym w stronę katastrofy", "Nie tylko za mało robimy na rzecz ochrony klimatu, ale nawet zbyt mało deklarujemy" oraz ostatni, kluczowy - "Jesteśmy w kryzysie, ale wciąż mamy jeszcze szansę na wyjście z niego. Pytanie, czy skorzystamy z tej szansy?".
Dr Wilczyński poruszył przede wszystkim kwestię dokładności oznaczania zasobów obowiązującą w geologii, która pozwala na realne oszacowanie możliwości wydobywczych dóbr naturalnych. Scharakteryzowane zostały zasoby surowców energetycznych Polski w odniesieniu do naszego bezpieczeństwa energetycznego w perspektywie najbliższych trzydziestu lat, z uwzględnieniem trzech kluczowych paliw kopalnianych: węgla kamiennego, gazu łupkowego oraz węgla brunatnego. Po szczegółowej analizie dr Wilczyński podsumował swoją prezentację w następujący sposób: "Nie możemy dłużej lekceważyć ograniczoności zasobów nieodnawialnych. Nie mamy innego wyjścia, niż wejść w energetykę rozproszoną oraz odnawialne źródła energii".
Profesor Popczyk - wybitny specjalista w dziedzinie elektroenergetyki, w swoim wystąpieniu nawiązał do problemu rozbieżności polityki klimatycznej prowadzonej przez Polskę w porównaniu do wzorca przyjętego w Unii Europejskiej. Przywołany został przykład pierwszej elektryfikacji z przełomu XIX i XX wieku oraz poruszona kwestia obecnej transformacji energetyki (wykorzystanie energii elektrycznej do zaspokojenia wszystkich potrzeb człowieka). Proces przemian, którego jesteśmy świadkami, w opinii profesora Popczyka daje nam możliwość znacznego wzmocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, tylko w przypadku, gdy odpowiednio szybko i w należyty sposób wykorzystamy moment rynkowej transformacji.
Na wstępie dr Kassenberg nawiązał do globalnych i europejskich dążeń w kwestii redukcji poziomu globalnego ocieplenia poprzez inwestycje w sektorze odnawialnych źródeł energii oraz stosowanie nowoczesnych rozwiązań energetycznych. Sytuacja na świecie przyrównana została do Polski, która jak określił prelegent, "znalazła się w pułapce politycznej", gdyż potencjalne zmiany od lat hamowane są obawą polityków przed sprzeciwem społecznym różnych grup (np. górników). W opinii eksperta powinniśmy dążyć do przekształcania modelu polityki energetycznej, współtworząc go razem z wszystkimi zainteresowanymi podmiotami. "Istota demokracji energetycznej polega na tym, aby efektywnie wykorzystywać dostępne nam surowce, a tym samym zamknąć obieg pieniądza, który będzie napędzał lokalną gospodarkę". W przypadku paliw stałych, które importujemy lub do których musimy dopłacać, taka sytuacja nigdy nie będzie możliwa.
Ostatni z prelegentów w swojej prezentacji również skupił się na konieczności odejścia od paliw stałych na rzecz źródeł odnawialnych, przedstawiając szereg argumentów przemawiających za tą tezą oraz założenia planu transformacji energetycznej "ponad podziałami". Przedstawione zostały również różne warianty przebiegu i rozwiązania kryzysu ekologicznego, do którego zdaniem eksperta nieuchronnie zmierzamy. "Dopóki nie wyjdziemy z zaklętego kręgu, w którym partię walczą między sobą, a nie działają wspólnie na rzecz pozytywnych zmian, będziemy tkwić w miejscu". Posługując się przykładami Chin czy Niemiec, które w ostatnich latach w sposób dynamiczny zamieniają dotychczasowy model polityki energetycznej, mówca wskazał na szansę, jaka leży również w zasięgu Polski.
W drugiej części spotkania zaproszeni goście odpowiedzieli na pytania prowadzącego. Najważniejsze z nich brzmiało: "Dlaczego nie powinniśmy restaurować polityki węglowej i wpadać w pułapkę rosnącego eksportu?". W odpowiedzi na to pytanie, eksperci byli zgodni co do odpowiedzi. "Nie możemy pozwolić sobie na to rozwiązanie nie tylko ze względów ekonomicznych i zdrowotnych, ale przede wszystkim ze względu na przyszłość naszych dzieci" Następnie głos mieli okazję zabrać słuchacze debaty, którzy zapytali ekspertów między innymi o kwestię budowy przez Niemcy drugiej nitki gazociągu Nord Stream (i jej zasadność), fenomen Chin, które są dziś niekwestionowanym liderem inwestycji w OZE, oraz problemy Polaków związane z dostępem do funduszy zewnętrznych przeznaczonych na walkę z niską emisją.
Na zakończenie zaproszeni goście zostali poproszeni przez prowadzącego o odpowiedź na dwa podstawowe, a zarazem najważniejsze pytania tego wieczoru: "Czy europejska polityka klimatyczna jest szansą, czy zagrożeniem dla Polski?" oraz "Czy w kwestii transformacji od węgla do OZE konieczna jest rewolucja, czy jedynie ewolucja?". W przypadku obu pytań odpowiedzi były jednomyślne: Polityka klimatyczna UE jest szansą dla Polski, którą jak najszybciej powinniśmy wykorzystać, a proces transformacji z węgla do OZE powinien być "dynamiczną ewolucją".
Organizatorami debaty byli: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach oraz Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Unia. Spotkanie poprowadził Patryk Białas – ekolog, działacz na rzecz ochrony klimatu, radny miasta Katowice.
Prelegenci:
Prof. dr hab. Piotr Skubała – profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Śląskiego, doktor habilitowany nauk biologicznych, zatrudniony w Katedrze Ekologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego. Zajmuje się ekologią i systematyką saprofagicznych, glebowych roztoczy z rzędu Oribatida, a także filozofią środowiskową, ekoetyką i edukacją ekologiczną. Organizator i współprowadzący Spotkań Klubu Myśli Ekologicznej oraz jeden z liderów Climate Reality Project.
Dr Michał Wilczyński – geolog i ekolog, niezależny ekspert w dziedzinie paliw i energii, były wiceminister i Główny Geolog Kraju w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Ekspert Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego UE, autor wielu publikacji z dziedziny surowców energetycznych i polityki gospodarowania surowcami mineralnym.
Prof. dr hab. inż. Jan Popczyk – profesor zwyczajny Politechniki Śląskiej, członek PAN, specjalizuje się w systemach elektroenergetycznych. W latach 1990-95 współtworzył i realizował reformę elektroenergetyki. W latach 1998--2000 był doradcą wicepremiera Balcerowicza ds. kompleksu paliwowo-energetycznego. Prowadzi badania w zakresie uwarunkowań przejścia energetyki do nowego etapu rozwojowego.
Dr Andrzej Kassenberg – współzałożyciel Instytutu na rzecz Ekorozwoju (InE) i Fundacji Efektywności Energetycznej Polski. Przez 24 lata był prezesem InE. Od 1980 roku jest związany z ruchem ekologicznym, w tym z Polskim Klubem Ekologicznym. Od wielu lat zajmuje się działalnością naukową w zakresie zrównoważonego rozwoju. Obecnie specjalizuje się w kwestiach energii i ochrony klimatu.
Mgr inż. Radosław Gawlik – polski polityk, ekolog, poseł na Sejm PRL X, Sejm RP I, II i III kadencji, od 2011 do 2013 jeden z dwojga przewodniczących partii Zieloni 2004. Obecnie przewodniczy Stowarzyszeniu Ekologicznemu „Eko- Unia”, w ramach którego realizuje projekty z obszaru ekologii, zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, współpracy międzynarodowej oraz promocji zielonej polityki.
Grafika główna:
 |
Autor artykułu:
Planergia |
Planergia to zespół doświadczonych konsultantów i analityków posiadających duże doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania ze środków pomocowych UE oraz opracowywaniu dokumentów strategicznych. Kilkaset projektów o wartości ponad 1,5 mld zł to nasza wizytówka.
Planergia to także dopracowane eko-kampanie, akcje edukacyjne i informacyjne, które planujemy, organizujemy, realizujemy i skutecznie promujemy.
